Diğer

27 Ekim 2025

Çocuk endokrinolojisindeki temel ilgi alanlarından birisi D vitamini olan, bundan 20 yıl önce bir grup arkadaşı ve o zamanki sağlık bakanı Dr. Recep Akdağ’ın desteği ile ülkemizde “D vitamini eksikliğinin önlenmesi programı” başlatılmasına katkıda bulunmuş (2005 yılından beri ülkemizdeki ile 1 yaşın altındaki bebeklere ücretsiz D vitamini veriliyor) bir hekim/bilim insanı olarak uzun zamandır D vitamini konusunda yazmıyordum. Bunda son yıllardaki hayatımda tip 1 diyabetli çocukların en önemli yeri tutmasının payı var. Öte yandan bir kulağım da hep D vitamininde olmaya devam etti ve mümkün olduğunca bu konudaki literatürü de takip etmeye çalıştım.

Ülkemizdeki D vitamini abartısının, her ailenin çocuklarında ısrarla D vitamini baktırma taleplerinin, yol kenarlarındaki D vitamini ilacı reklamlarının, “fonksiyonel tıpçılar” başta olmak üzere birçok hekimin D vitamini endişesi yarattığının farkındaydım ama Oksijen Gazetesi’nin Osman Müftüoğlu hocanın “ Kış kapıya dayandı, D vitamini ne durumda?” yazısını “ D vitamini 50’den azsa tehlikedesiniz” anonsu ile paylaştığını görmesem bir şey yazmaya niyetim yoktu. Aslında yazının kendisinde “50’nin altı tehlikeli” gibi bir söz yok, bunun yerine “50-100 ng/ml arası normal, ideali 70 civarı, 50’nin altı riskli, 20’nin altı çok tehlikeli” deniliyor. Bu yazıyı yazarken amacım bir polemik açmak, Osman abiyi (ona böyle hitap etmeyi severim ve Ankara Numune Hastanesi başhekimi iken mert davranışlarını Dr. Selim Ölçer’den dinlemişimdir) üzmek değil, bu tür yaklaşımların yaratabileceği endişelere karşı durmaktır.

Peşinen söylemek isterim ki ben şimdiye kadar güvenilir hiçbir makalede ya da bu konuya emek vermiş hiçbir bilim insanının konuşmasında D vitamini için 50 ng/ml’in altı riskli, 70 ideal gibi bir şey okumadım, duymadım. Tam tersine Amerikan Endokrin Birliği’nin 2024’te yayınladığı “Klinik Rehber”de açık bir şekilde “Destekleyici klinik çalışma kanıtlarının bulunmaması nedeniyle, belirli endikasyonlar olmadığı durumlarda rutin 25(OH)D testi yapılmasıı önerilmemektedir. Belirli sağlık yararları için optimal 25(OH)D düzeylerini belirlemek için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir” denilmektedir.

Aynı yıl yayınlanan geniş kapsamlı bir uzlaşı derlemesinde ise D vitamininin optimal değerinin 20-30 ng/ml aralığında olduğu, genel nüfusu vitamin D eksikliği açısından taramanın çok pahalı olacağı ve pratik klinik faydalar sağlamayacağı vurgulanmaktadır. Çocukluk çağında ise en son 2016’da yayınlanan konsensus raporuna göre 12 ng/ml altı eksiklik, 12-20 ng/ml arası yetersizlik, 20-100........

© T24