Diğer

T24 Haftalık Yazarı

05 Ekim 2025

İlkin kolay yanından başlayalım: bu müzik olumsuz durumları ve duyguları anlatmak için birebir! Bu işlevini benimsemek için emek vermeye gerek yok:) Geçen hafta verdiğim örnekler arasındaki "Karanlık", "Aschwitz’te Sana Yapılanları Hatırla" ve "Hiroshima Kurbanlarına Ağır" adlı eserleri hatırlayalım. Ben de bir besteci olarak böyle korkunç şeyleri müzikle anlatmaya giriştiğimde bu tekniklere başvururum.

Schönberg'in öğrencilerinden Alban Berg’in "Wozzeck" Operası, baştan sona atonal, baştan sona insanı geren, bunalıma sokan 1,5 saatlik bir eserdir. Ancak her detayı ince ince işlenmiş, tüm unsurları birbiriyle ilişkilendirilmiş bir başyapıttır! O kadar trajik bir konusu vardır ki, böyle bir konu en iyi böyle tınılarla ve bu kadar ustaca anlatılabilir!

İnsanın Wozzeck’ten çıkışta kendisini sıcak küvete, çilekli dondurmaya, sevgilinin kucağına atası veya pikaba Louis Armstrong - Ella Fitzgerald koyası geliyor:)) Bu da Berg’in bir trajediyi ne kadar başarılı anlattığının göstergesi.

Şimdi sevgili dostum Can A. Aksel'in 1. Senfoni'sine kulak verelim. Bu tür müziğe alışkın değilseniz başlangıçta dinlemesi zor gelebilir. Ancak son bölüme kadar sabredin. Mümkünse bu yazıya ara verip dinleyin, sonra okumaya devam edin... Bu eser Aziz Nesin'e adanmış. Son bölümde koro var. Sözler, Aziz Nesin'in "Sivas Acısı" şiiri. Bu radyodan alınma bir kayıt olduğu için başı kesilmiş ne yazık ki.

Nasıl buldunuz? Ben diyorum ki Sivas Katliamı’nın toplumumuz üzerinde yarattığı travma daha etkili bir şekilde anılamazdı! O korolu son bölüm, önceki kısımlara göre daha ahenkli, daha konsonant, dinlemesi daha kolay. Ancak o bölümü tek başına bir koro konserinde dinleseniz o kadar etkili olmaz. Öncesindeki dissonant (ahenkten kopuk) müzik, bu olayı yaşayanların, o otelde yanmak üzere mahsur kalanların neler hissetmiş olabileceğine, onları bekleyen sevdiklerinin endişesine, onları yakmak üzere harekete geçen yobaz güruhun içindeki karanlığa, bu karanlığı çaresizce haberlerden seyreden insanlarımızın kaygılarına, yani olayın kişisel ve toplumsal tüm etikilerine dair derin bir algı yaratıyor.

Peki, atonal müziğin olumsuz şeyleri betimlemedeki başarısını bir kenara koyalım. Müziğin tek işlevi olay anlatmak değil. Sahne müziği, film müziği, sözlü müzik vs konu anlatır. Ancak bir de hiç bir öyküsü olmayan, ressamların “Başlıksız” dediği tablolar gibi “Piyano parçası no. 3” gibi betimleyicilikten uzak başlığı olan eserler vardır. Bunların işlevi nedir?

Konusuz müziğin pek çok işlevi vardır. Oyun havaları, dans parçaları insanı harekete geçirmek içindir. İbadet müziği insanı vecde getirmek veya transa sokmak içindir. Konser müziği veya dinlemelik müzik diyebileceğimiz eserlerinse yüzyıllarca tek bir amacı vardı: "güzel" olmak, kulaklarımıza lezzet vermek. Mozart'ın Re........

© T24