Diğer

T24 Haftalık Yazarı

16 Mart 2025

Bir uzay aracını izleyen bilim insanları onun Dünya'dan uzaklığını nasıl belirliyorlar?

Yanıt oldukça basit: Uzay aracına Dünya'dan bir sinyal gönderiliyor ve uzay aracı da onu hemen geri iletiyor. Sinyalin bu iki yönlü yolculuğu için gereken süreyi ölçebilirseniz uzay aracının Dünya'dan uzaklığını bulabilirsiniz. Çünkü gönderdiğiniz sinyal bilinen bir hızda, yani "ışık" hızıında hareket ediyor olacaktır.

Ancak işin zor olan tarafı, zamanın doğru ve hassas ölçülebilir olmasıdır. Uzay aracının konumunu birkaç metrelik hata payıyla bulmak için saniyenin milyarda birini ölçebilen ve son derece kararlı saatlere ihtiyacınız olacak.

İnsanın zaman hikayesinde, bu derece hassas ve kararlı bir zaman ölçümü ancak son yüzyılda atomun keşfi sonrasında başarılabilmiştir.

Bizler "zaman"ı, tanımlamakta zorlanıyoruz ama her dönem onu ölçebilme yolları aradık.

Erken dönem insanı için zaman, Güneş'in doğuşu ve batışı ile tanımlıydı. Ancak doğada tekrarlanan olgular, zamanla ve konuma bağlı olarak gece-gündüzün Dünya üzerinde farklılık göstermesi zamanı farklı ölçeklerde tanımlanmasını gerektirmiş. Bu amaçla günü belirli aralıklara bölmek için Güneş'in hareketini izleyen basit düzenekler tasarlanmış.

Bilinen en eski Güneş saati ise MÖ 1500'lerde eski Mısırlılara ait.

Daha sonra, gök cisimlerinin hareketlerinden bağımsız zaman ölçen ilk aletler olarak Mısırlılar tarafından kullanılan, dibine delik açılmış kaplardaki suyu veya kumu boşaltarak zaman ölçen "su ve kum saatleri"ni görüyoruz.

Daha sonra mekanik saatler ortaya çıktı ve ilk olarak ortaçağ Avrupa kiliselerinde kullanılmaya başlandı. Bunlar, uygun hızlarda bir günü 24 dilime bölerek saat tanımını gerçekleştirdiler. Ardından 17. yüzyılın ortalarında sarkaçlı saatin geliştirilmesiyle, saati dakikalara ve saniyelere böldüler.

Bilim ilerledikçe, bilim insanları yeni keşiflerini kullanarak zamanı ölçecek daha hassas teknikler geliştirdiler.........

© T24