Diğer

T24 Haftalık Yazarı

01 Şubat 2025

Dondurma delisi olmak diye bir şey var. Ben mesela dondurmayı tatlı değil bir tam öğün olarak yiyebilirim. Yani öğlen yemeğini atlayıp dondurmaya gömülebilirim. Bir seferinde bir kilo dondurmayı mideye indirmişliğim var, şaka yapmıyorum. Sonrasında dudaklarım uyuşmuş ve üşüdüğümü hissetmiştim ama bunu dondurmaya bağlamayıp saf saf ‘içerisi biraz soğudu mu acaba’ dediğimde vücut ısın düştü deyip gülmüşlerdi. Siz yine de evde denemeyin.

Kısaca mutluluğu satın alamayabilirsin ama dondurmayı evet! Dondurmayı bunca sevince, nereden geldiğini de merak ediyor insan. Dondurmanın tarihi binlerce yıl öncesine, antik uygarlıklara dayanıyor. İlk buzlu tatlılar Mezopotamya, Çin ve Antik Roma’da görülmüş. Çinlilerin M.Ö 2000’lerde karı bal ve meyveyle karıştırarak basit bir tatlı yaptığı biliniyor. Antik Romalılar da dağlardan buz taşıyarak şarap veya meyve suyu ile karıştırıp serinletici bir tatlı hazırlarlarmış. İslam coğrafyasında da serinletici tatlılar oldukça popülermiş; özellikle şerbetler ve buzla hazırlanan içecekler. Bu tarifler, modern dondurmanın temelini oluşturmuş ve zamanla özellikle İtalya’da büyük bir sanat haline gelmiş. İşte o yıllardan itibaren de GELATO doğmuş.

Nedir gelato?

Gelato diye yazılır, celato diye okunur. Yemekler global hale geldiği için artık isimleri de globalleşti. Pizza gibi Gelato’yu da bilir hale geldik. Gelato esasen dondurmanın İtalyancasıdır diye düşünsek de mevzu sadece dil değil yani yapılışında da farklılıklar var.

İtalyan dondurması gelato, 16. yüzyılda Floransa’da ortaya çıkmış. İlk modern gelato tarifini Medici ailesi için çalışan ünlü şef Bernardo Buontalenti’nin geliştirdiği söyleniyor. Medici ailesi de kim derseniz, Avrupa’nın en güçlü hanedanlarından biri. Özellikle Rönesans Dönemi İtalya’sındaki kültürel, siyasi ve ekonomik gelişmelere büyük katkıda bulunmuş bir ailedir. 14. yüzyılda kurdukları Medici Bankası, Michelangelo, Leonardo da Vinci, Botticelli, Donatello ve Brunelleschi gibi büyük sanatçıları destekleyerek Rönesans’ın altın çağını başlatmaları, Floransa Katedrali’nin kubbesi (Brunelleschi tarafından) ve Uffizi Galerisi’nin Medici ailesinin finansal desteğiyle tamamlanması bu güce birer örnek. Zaten Floransa’ya gidenler bilirler, yer gök Medici ailesidir. İşte öyle bir aile ki, dondurmanın Avrupa’daki gelişiminde bile isimleri geçiyor.

İtalyan dondurmasının bu kadar ünlü olmasının birden fazla sebebi var. Gelatonun tarifi zengin ama sade; taze süt, krema, şeker ve doğal malzemelerle yapılıyor. İtalyanlar dondurmayı da sanata dönüştürmüş, her bölgenin kendine has gelato lezzeti ve kültürü var. Sicilya’nın limonlu sorbesi ya da Piemonte’de üretilen fındıklı gelato bu çeşitlere örnek.

Gelato’nun diğer dondurmalardan farkı, daha az yağ içerip daha yüksek sıcaklıkta saklanıp daha........

© T24