Diğer

T24 Haftalık Yazarı

15 Şubat 2025

All’antico Vinaio

Sandviçin doğuşu, 18. yüzyıl İngiltere’sinde John Montagu adlı bir İngiliz aristokrat sayesinde gerçekleşmiş. İngiltere yakınlarındaki Sandwich adalarının kontuymuş kendisi. Kont olmasına kont ama, rütbesine yakışmayan bir huyu varmış ve tam bir kumar tutkunuymuş. O dönem kumar oynamak çok büyük bir ahlaki mesele değilmiş anlaşılan. Bu meşhur kont Montagu, bir gün kumar masasında uzun saatler geçirirken acıkmış ama oyundan kalkmayı istememiş. Çözüm olarak hizmetçisinden ekmek dilimlerinin arasına biraz et koymasını istemiş. Hem oynamaya devam ediyor hem de masadan kalkmadan ekmek arası etini yiyormuş. Bir süre sonra bu ekmek arası eti istemek bir alışkanlık haline gelmiş. Masadaki diğer aristokratlar onun bu devrim niteliğindeki yemeğini ‘bana da Kont Sandwich’inkinden getir’ diyerek istemeye başlayınca, sandviç doğmuş!

Orta Çağ Avrupa’sında, ekmek genellikle yemeklerin tabanı olarak kullanılırmış. Yemek sonunda bu ekmekler ya yenir ya da köpeklere verilirmiş. John Montagu sandviçin isim babası olabilir ama ekmeğin arasına malzeme koyma fikri ondan çok önce ortaya çıkmış.

Antik Romalılar, ekmek dilimlerinin üzerine et ve zeytin koyarak “erken dönem sandviç” yaratıcıları arasında yer almışlar. Hani bizde ‘ekmeküstü’ diye sunulan tariflerin atası olan ‘Bruschetta’ da Antik Roma’dan gelme. O zamanlar domates henüz Avrupa’ya gelmediği için, orijinal Bruschetta aslında ekmeğin üzerine sarımsak sürülüp zeytinyağı gezdirilen bir lezzet. Hepsi bu.

Daha da eskiye gidersek Antik Yunanda bizdeki gözleme gibi bir hamuru, içine bazen kurutulmuş balık bazen de peynir ve incir koyarak ağza yuvarlamaca var. Özellikle kahvaltıda. Bu da bir çeşit sandviç aslında.

Orta Doğu kültürü de Antik Yunan gibi dürüm konusunda bir uzman! Lavaş ekmeği içinde sebze, et ve baharatlarla hazırlanan dürümler sandviçin doğu akrabasıdır diyebiliriz.

Sandviç, tarih boyunca birçok ünlü ismin de gözdesi olmuş. Napolyon Bonapart, savaş meydanında hızlıca yemek yiyebilmek için ekmek arasına peynir ve salam koymayı tercih edermiş. Strateji sadece savaşta değil, mutfakta da önemli! Kraliçe Victoria, öğleden sonra çay saatinde ince dilimlenmiş ekmek arası salatalık sandviçleri tercih edermiş. O dönemde bu tür sandviçler, İngiliz sosyetesinin zarif ve vazgeçilmez çay saati lezzetiymiş.

Sandviçi kim sevmez ki! Elvis Presley, tam anlamıyla bir sandviç........

© T24