“Cehennemin bayırında toplanmışız, çiçekleri seyrediyoruz”
Kobayashi İssa (1763-1827)

Kapitalist hegemonyacı küreselleşmenin zehirli, yıkıcı etkilerinden biri çevre ve doğal kaynaklara verdiği, geri dönüşü olmayan tahribattır. Kuşkusuz toplumsal (bölücülük, ayrıştırma, kültürel bozgunculuk) ve iktisadi (gelir eşitsizliği, enflasyon, alt yapıyı küresele teslim etme) tahrip birlikte ele alınmalıdır. Bakın Albert Einstein 1949 yılında Montly Review’de yazdığı yazıda ne demiş: “Kapitalistler arasındaki rekabetle birlikte giden kâr dürtüsü sermayenin birikim ve kullanımındaki istikrarsızlığının sorumlusudur ve giderek artan iktisadi çöküntülere neden olur. Sınırsız rekabet emeğin önemli ölçüde israfına neden olur ve kişilerin toplumsal bilinçlerini sakatlar.” Çöküntülerden biri de ekolojik çöküntü olup bitki ve hayvan türleri kaybolmakta, doğal kaynaklar kısa vadeli görüş altında çıkmaz sokak içinde alt üst edilmektedir.

Önce kavramlara bir göz atalım ve sonra da etkilerinden söz edelim.

Ekolojik geçiş yeni bir iktisadi, toplumsal ve çevresel bir modele geçiş olup dünyayı ve insanlığı tehdit eden çevresel sorunlara çözüm getirmeyi amaçlar. Daha doğrusu bugünkü eşitsiz ve sömürücü düzenden yeni bir düzene geçmek söz konusudur. Bunu yaparken de halkın istek ve tepkilerini dile getirir, teknolojiyi daha verimli ve topluma yarar getirecek şekilde kullanır, kaynakları daha iyi tahsis eder. Bu geçişin ilkelerini şöyle özetleyebiliriz: Enerji başta olmak üzere çevre, biyoçeşitlilik, sağlık sorunları ve riskleri, ekolojik vergi, çevresel yönetişim, ekosistem ve dayanıklı bölgeler, çevresel eşitsizlikler, salımların azaltılması, geçişe yardımcı olacak yatırımlar ve AR-GE araştırmaları, geçişi anlatma, öğretme ve bunu sağlayacak kişi ve kurumları tanıtma, tarım-gıda sanayi ve genel sanayide geçiş süreç ve olanakları.

Geri tepme etkisi ise bir sistemde etkililiğin (ve verimliliğin) artması sonucu kullanılan kaynakların çelişkili olarak tüketiminin artmasıdır. Kavramın yaratıcısı İngiliz iktisatçı W. Stanley Jevons olup “Jevons etkisi” olarak da bilinir. Özellikle enerji ya da tüketimde yaratılan etkililik, tüketimi kısıtlamak yerine artırır. Jevons buhar makinesi örneğini verir. Buhar makinesi daha az kömür kullanarak etkililiği artırır ama bu kez daha çok kazanmak için daha çok kömür tüketilir. Başka bir deyişle kaynak maliyeti azaltılır, fiyatı düşer ve bu da talebi artırarak daha çok kaynak kullanmaya iter.

Geri tepme kişisel ve toplumsal olabilir. Kişisel olarak fiyat ve etkililik azaldıkça siz daha fazla tüketirsiniz. Toplumsal geri tepme ise tüm ekonomiyle ilgili olup enerji fiyatı azaldıkça ara malı ve tüketim malları üretiminin fiyatı azalır ve sonuçta üretim şekli (daha fazla kaynak-ara malı kullanma) ve tüketim şekli değişir ve sonuçta daha çok tüketilir, salım artar ve ekolojik geçişin etkileri, verimliliği azalır, sıfırlanır. Yaptığınız tüm yatırımlar bir şekilde boşa gider.

Geri tepmenin etkileri konusunda küçülme kuramı ile çözüşme/kopuş kuramları arasında da ayrılık........

© sendika.org