10/10/2024 tarihli ve 7528 sayılı Öğretmenlik Mesleği Kanunu ile getirilen sistem, 3/2/2022 tarihli ve 7354 sayılı Mülga Öğretmenlik Meslek Kanunu ile mukayese edildiğinde, eskilerin deyişi ile “efradını cami, ağyarını mâni” (ne eksik ne fazla, eksiği artığı olmayan) bir düzenleme olmuştur.

• M. EMİN ZARARSIZ
• 20 Ocak 2025

Ankara Sosyal Bilimler Vakfı Düşünce Platformu’nda 19 Mart 2022 tarihinde yayınlanan “Öğretmenlik Meslek Kanunu Hakkında Bazı Düşünceler” başlıklı yazımız¹ ile 3/2/2022 tarihli ve 7354 sayılı Öğretmenlik Meslek Kanunu üzerine değerlendirmelerimizi ve eleştirilerimizi kamuoyu ile paylaşmış idim. Söz konusu yazımızda da ifade ettiğimiz üzere esasen Anayasa’nın 128’inci maddesi gereği kanunla düzenlenmesi gereken hususlar bu Kanun’la düzenlenmemiş; ayrıca bir meslek kanununda düzenlenmesi gereken en az 10 husus da yine bu Kanun’da düzenlenmemişti. Kısaca dağ fare doğurmuştu. Nitekim bu Kanun’un bazı hükümleri Anayasa Mahkemesi tarafından 13/7/2023 tarihinde verdiği karar ile Anayasa’nın 128’inci maddesi gereği kanunla düzenlenmesi gereken hususlar kanunla düzenlenmediğinden iptal edilmiş idi.²

14 Mayıs 2023 tarihinde yapılan Milletvekili Genel Seçiminde Ordu Milletvekili olarak seçilen ve 7354 sayılı Mülga Öğretmenlik Meslek Kanunu’nu hazırlayarak kanunlaşmasını sağlayan dönemin Millî Eğitim Bakanı Mahmut Özer’in yerine 28 Mayıs 2023 tarihinde ikinci turu gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı Seçiminden sonra 4 Haziran 2023 tarihinde Millî Eğitim Bakanı olarak atanan Yusuf Tekin döneminde Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararından sonra yeni bir Öğretmenlik Mesleği Kanunu teklifi hazırlandı ve 26/6/2024 tarihinde TBMM’ye sunuldu. Bu noktada bir ironiye de işaret edelim. Bu tarih itibarıyla yürürlükte bulunan 7354 sayılı Öğretmenlik Meslek Kanunu’nu hazırlayan ve kamuoyuna “öğretmenlerin 60 yıllık hayalinin gerçekleştiği” mottosuyla takdim eden dönemin Millî Eğitim Bakanı, bu sefer TBMM’ye sunulan ve kendi döneminde hazırlanarak kanunlaştırılan kanunu yürürlükten kaldıracak olan Öğretmenlik Mesleği Kanun teklifinin görüşüleceği TBMM Millî Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu’nun başkanı idi.

TBMM tatile girmeden verilen teklif yeni dönemin başlamasından sonra görüşülerek 10/10/2024 tarihli ve 7528 sayılı Öğretmenlik Mesleği Kanunu olarak kabul edildi ve 18/10/2024 tarihli ve 32696 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Toplam 12 asıl, bir geçici maddeden oluşan ve sadece dört madde ile öğretmenlik mesleğinin düzenlendiği ve bu hükümlerin de bir kısmının Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiği 7354 sayılı Öğretmenlik Meslek Kanunu da yürürlükten kaldırıldı.

Değerlendirmeye geçmeden önce ifade edelim ki mülga Kanun’la yapılan düzenlemenin bir meslek kanunu olarak nitelendirilmesi mümkün değilken, yeni yapılan düzenleme bir meslek kanunu olarak değerlendirilebilir.

İlk değişiklik Kanun’un başlığında başlamaktadır. Mülga Kanun’un başlığı Öğretmenlik Meslek Kanunu iken yeni kanunun başlığı Öğretmenlik Mesleği Kanunu olarak düzenlenmiştir.

Mülga Kanun’un amacı “öğretmenlerin atamaları ve mesleki gelişimleri ile kariyer basamaklarında ilerlemelerini düzenlemek” iken yeni Kanun’un amacı “öğretmenlerin seçilmelerini, yetiştirilmelerini, atanmalarını, haklarını, ödev ve sorumluluklarını, ödül ve cezalarını, kariyer basamaklarında ilerlemelerini ve öğretmenlik mesleğine ilişkin diğer hususlar ile Millî Eğitim Akademisi’nin kurulması, görevleri, teşkilat yapısı ve personeline ilişkin konuları düzenlemek” olarak belirlenmiştir (m. 1).

Mülga Kanun’un kapsamına kimlerin gireceği müphem iken yeni Kanun’la kapsam açık olarak belirlenmiş ve “Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı eğitim kurumlarında görev yapan öğretmen ve yöneticiler”, “Özel kanunlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla 5’inci, 6’ncı, 20’nci, 24’üncü, 25’inci ve 33’üncü madde hükümleri bakımından özel öğretim kurumlarında görev yapan öğretmenler ile bu kurumlarda öğretmenliğe atanma şartını taşıyan yöneticiler” ve “20’nci ve 33’üncü madde hükümleri bakımından Millî Eğitim Bakanlığı dışında diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan öğretmenler” kapsama alınmıştır (m. 2).

Mülga Kanun’la 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 43 ve 45’inci maddelerinde düzenlenen hususlar bu Kanun’dan çıkarılarak ve birkaç fıkra eklenerek konu düzenlenmişken yeni kanunla öğretmenlerin hak, ödev ve sorumlulukları (m. 5), yöneticilerin ödev ve sorumlulukları (m. 6), öğretmenlerin nitelikleri ve seçimi (m. 7), hazırlık eğitimi (m. 8), hazırlık eğitimine alınacakların belirlenmesi (m. 9), hazırlık eğitiminde başarı (m. 10), akademi ile ilişiğin kesilmesi (m. 11), akademi aşamasında disiplin cezaları ve disiplin cezası gerektiren fiil ve davranışlar (m. 12), (akademi dönemi bakımından) disiplin kurulu ve disiplin cezalarının uygulanmasına ilişkin hususlar (m. 13), öğretmen adaylarına ilişkin mali ve sosyal hükümler (m. 14), sözleşmeli öğretmenlikte istihdam (m. 15), kadrolu öğretmenliğe atama (m. 16), hizmet puanı (m. 17), öğretmenlerin yer değişikliği (m. 18), mesleki gelişim (m. 19), öğretmenlik mesleğinde kariyer (m. 20), yönetici görevlendirme (m. 21), özel program ve proje uygulanan eğitim kurumlarına yönetici görevlendirme ve öğretmen atama (m. 22), ödül ve disiplin başarı ve üstün başarı belgesi ile ödül (m. 23), öğretmenlerin disiplin hükümleri (m. 24), öğretmenliğin sona ermesi (m. 25), Millî Eğitim Akademisi’nin kuruluşu ve görevleri (m 26-31) ve eğitim çalışanlarının şiddetten korunması (m. 33) hususları düzenlenmiştir. Diğer bir deyişle öğretmenlik mesleğine aday statüsünde alınmadan başlayıp öğretmen olarak yetiştirilme, meslekte ilerleme/yükselme, ödüllendirme ve disiplin ve nihayet mesleğin sona ermesine kadar tüm aşamalar düzenlenmiş bulunmaktadır.

Bu Kanun’dan önce öğretmenlik mesleğine alınma sürecini kısaca ifade etmekte yarar bulunmaktadır. Yılı Bütçe Kanunu ile belirlenen ve Millî Eğitim Bakanlığı’na tahsis edilen toplam atama yapılabilecek kontenjan, Bakanlık tarafından ihtiyaç ve açık durumuna göre önce branşlar (alanlar) itibarıyla dağıtılmaktadır. Bundan sonra ÖSYM tarafından yapılan Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) sonuçlarına göre her bir alan için belirlenen kontenjanın kaç katı adayın çağrılacağı ilan edilmektedir. Bu arada öğretmenlik mesleğine kaynaklık eden lisans alanlarından mezuniyet, lisans derecesi ile birlikte pedagojik formasyon gibi hususlar yerine getirilmesi ön şartlardandır. Puan üstünlüğüne göre çağrılan adaylar mülakata alınmaktadır. Önceleri sadece mülakat sonucuna göre başarılı bulunanlar, daha sonra yapılan değişiklikle ise KPSS puanının belirli bir ağırlığı ile mülakat sonucu oluşan puanın belirli bir ağırlığına göre sıralama yapılıp en yüksekten başlayarak ilan edilen kontenjan kadar öğretmen ataması gerçekleştirilmekte idi. Bu şekilde atanan öğretmenler her ne kadar aday (stajyer) öğretmen (memur) olarak nitelense de doğrudan sınıflara girip ders yapmaya başlamakta idiler.

Hazırlık Eğitimi

Yeni düzenleme ile bir kişinin öğretmen olabilmesi için öncelikle öğretmenlik mesleğine kaynak teşkil eden en az lisans düzeyinde yükseköğretim programlarından veya bunlara denkliği kabul edilen yurt dışı yükseköğretim programlarından mezun olması ve hazırlık eğitiminde başarılı olması gerekmektedir (m. 7/2).

Hazırlık eğitimine alınacak kişilerin nasıl belirleneceği Kanun’un 9’uncu maddesinde düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre hazırlık eğitimine alınacak kişiler genel şartlar yanında ÖSYM tarafından yapılan sınavlardan alanlara göre Bakanlık’ça belirlenecek sınav puanına sahip olanlar arasından (m. 9/1, f) atama izni verilen pozisyon sayısını geçmemek üzere, sınav puanı üstünlüğüne göre belirlenecektir (m. 9/2). Ayrıca 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki ve millî sporcu statüsündeki öğretmen adaylarının hazırlık eğitimine alınmasında, ÖSYM tarafından yapılan sınavlardan Bakanlık tarafından belirlenen sınav puanına sahip olma şartı aranmayacaktır (m. 9/3).

Bakanlık tarafından belirlenen öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği bilgi, beceri, tutum ve........

© Perspektif