Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) 19 Ekim’de yeni cumhurbaşkanını seçmek için sandığa gidiyor. Kıbrıs her ne kadar Türkiye siyaseti tarafından on yıllardır “milli mesele” olarak görülse de KKTC seçimleri henüz Türkiye medyasında hak ettiği ilgiyi göremedi. Oysa seçilecek cumhurbaşkanının vizyonu sadece Kıbrıslı Türklerin geleceğini değil, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin garantörü olan Türkiye’nin güveliğini ve bölgesel çıkarlarını da yakından ilgilendiriyor. Haliyle Türkiye kamuoyu için önem teşkil ediyor.

KKTC Yüksek Seçim Kurulu’nun açıkladığı kesin listeye göre ilk turu 19 Ekim’de yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçimi için 6’si bağımsız, 8 aday yarışacak. Öne çıkan iki güçlü adaydan biri mevcut Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, diğeri ise Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Başkanı Tufan Erhürman. Seçimlere bağımsız aday olarak giren Ersin Tatar’ı 2022 parlamento seçimlerinden beri KKTC Cumhuriyet Meclisi’nde koalisyon hükûmetini oluşturan Ulusal Birlik Partisi (UBP), Demokrat Parti (DP) ve Yeniden Doğuş Partisi (YDP) “Sağduyu Mutabakatı” altında birleşerek destekliyor. Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP)’nin adayı Turfan Erhürman’a ise bu dönem aday çıkarmayan Toplumcu Demokrasi Partisi (TDP) destek veriyor.

KKTC’nin hükûmet sistemi hem parlamenter sistem hem de başkanlık siteminin bazı özelliklerini taşıdığı için “yarı başkanlık sistemi” olarak adlandırılıyor. Bu yüzden cumhurbaşkanı, hem doğrudan halk oylaması ile seçiliyor hem de anayasaya göre, bakanlar kurulu ile birlikte yürütme erkinin içinde yer alıyor. KKTC iç siyasetinde asıl yetki başbakan ve bakanlar kurulunda, dış politikada ise cumhurbaşkanında.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin, KKTC’nin 15 Kasım 1983’deki bağımsızlık ilanından tam üç gün sonra 18 Kasım 1983’te yayınladığı, üye devletlerden “Kıbrıs Cumhuriyeti’nden başka bir Kıbrıs devletinin tanınmamasını” talep eden 541 sayılı kararı dahilinde bu yetkinin pratiğe yansıması ebetteki sınırlı. KKTC cumhurbaşkanı Türkiye temasları haricinde, KKTC’nin gözlemci üye statüsünü son yıllarda kazandığı Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) ve İslam İş birliği Teşkilatı (İİT) toplantılarına katılabiliyor. Fakat KKTC’de cumhurbaşkanının en asli görevi “Kıbrıs Türk Toplum Lideri” sıfatıyla Kıbrıs Sorunu’nun çözümüne dair yapılacak olan görüşmelerde Kıbrıslı Türkleri temsil etmek.

KKTC’de cumhurbaşkanı 5 yıllığına seçiliyor. Anayasaya göre, tekrar cumhurbaşkanı seçilebilmek için herhangi bir dönem sınırlaması bulunmuyor. KKTC’de Cumhurbaşkanı seçilebilmek için seçimde kullanılan geçerli oyların yüzde 50’sinden bir fazlasını almak gerekiyor. Adaylardan hiçbiri ilk turda bu oy oranına ulaşamazsa, seçim yedi gün sonra düzenlenecek olan ikinci turda, en yüksek oyu alan iki aday arasında gerçekleşiyor. Bugüne kadar yapılan 8 cumhurbaşkanlığı seçiminin dördü (1995, 2000, 2015, 2020 seçimleri) bu şekilde ikinci tura kaldı.

19 Ekim’de yapılacak seçimler, Kıbrıslı Türklerin KKTC’nin ilanından beri 9. cumhurbaşkanlığı seçimi olacak. Kıbrıs Türk Federe Devleti (KTFD) seçimlerini de sayarsak Kıbrıslı Türkler 11. kez liderlerini seçmek için sandık başına gidiyor. 1976-2000 döneminde Rauf Raif Denktaş, 2005’te Mehmet Ali Talat, 2010’da Derviş Eroğlu, 2015’te Mustafa Akıncı, 2020’de ise halen görevde olan Ersin Tatar Kıbrıs Türk Toplumu’nun lideri oldu. Mevcut Cumhurbaşkanı Ersin Tatar haricinde Kıbrıs Türk Toplumu’nu temsil eden tüm liderler Kıbrıs Sorunu’nun kapsamlı çözümüne dair müzakereler yürüttü. 2003 yılı Nisan ayından itibaren Ersin Tatar haricinde göreve gelmiş tüm cumhurbaşkanları iki toplum arasında geçiş kapıları açtı.

Rauf Raif Denktaş dışında hiçbir cumhurbaşkanı, görev suresi bitip ikinci kez aday olduğunda seçilemedi. İdeolojik olarak sağ ve sol siyaseti temsil eden adaylar hep sırayla seçim kazandı. Ersin Tatar’ın yeniden cumhurbaşkanı olması durumunda, Denktaş sonrası dönemde hem ilk kez bir cumhurbaşkanı hem de sağ siyaset, iki kez üst üste cumhurbaşkanlığı makamında yer alacak.

Mevcut Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın göreve geldiği 2020 seçimleri, aynı 1990 seçimleri gibi KKTC’nin en şaibeli seçimlerinden biri olarak da tarihe geçti. Türkiye kamuoyunda pek tartışılmasa da Türkiye’nin eskiden beri Kıbrıs Türk Federe Devleti (KTFD) ve KKTC........

© Medyascope