Beyin yeniyi mi sever eskiyi mi?
Son sözü en baştan söyleyeyim: İkisini de sever ama eskiyle rahat eder, yeniyle heyecanlanır. Peki biz hangisini tercih edelim?
Eski demek huzur demektir. Bildiğin, alıştığın, artısını eksisini öngörebildiğin için rahat ettiğindir. “Alışılmışın verdiği rahatı sever beyin.”
Eğer bir insandan konuşuyorsak, eskiden beri bildiğinin huyunu suyunu davranışını öngörebilirsin. Şaşırtmaz yaptıkları. O yüzden güvenilir. Sonra öyle bir şey yapar ki meğerse ben onu hiç tanımamışım dersin. Yanıldığını itiraf etsen de lafta kalır bu. Aslında sen yanılmış olamazsın, olsa olsa o kandırıkçıdır. Sen öyle sanırsın. “Güvenerek çok yanılır beyin.”
Eğer alet edavattan söz ediyorsak da durum aynıdır. Hep kullandığın şey olduğu için iyi bilirsin nasıl çalıştığını ama sonra bir şey olur, durum değişiverir. Kablo kontak yapar, elektriğe tutulursun mesela ya da ne bileyim hep güzel çalışan fermuar bugün cırtlayıverir, dün motorda sorun yokken bu sabah kontak basmaz, az önce dönen kilit şimdi açılmaz. Ne oldu buna durup dururken dersin. Oysa durup dururken hiçbir şey olmaz. Bozulma aşama aşama gelişmiş, sen de bu dönüşümü görmüş ama fark edememişsindir. “Emin olmakla çok yanılır beyin.”
Hep gittiğin kahveye misafirini de götürürsün. Serviste beş yıldız burası, kekleri de on numara, der övünürsün. Garson masaya nerdeyse fırlatır gibi servis yapınca “Aaa, bugün buna bir haller olmuş” dersin. O canım keki de duvara tuğla diye koysan olur. Ahçıları da mı değişmiş bunların, diye yarı utangaç özür dilersin misafirinden. Oysa değişen bir şey yoktur. Sen yanındakinin gözüyle bakmışsındır bu kez, her zamanki alışkın kabullenişinin aksine. Ancak o zaman farklı görürsün her zamankini. “Genellemeciliğiyle çok yanılır beyin.”
Beyin kolay öğrenmez. Öğrendiğini ise birkaç kez dener. Ancak öyle emin olur. Emin olduğunda ise rahat eder. O zaman da koy verir. Rutine gireni artık kontrol etmez olur. O insana güvenir, bağlanır. O araca güvenir, alışır. O yemeği sever, dadanır. “Genellemecidir beyin.”
Genelleyebilmek için istisnaları görmezden gelmeye eğilimlidir beyin. Sevdiğinin kusurunu cilalayıp parlatır da........





















Toi Staff
Gideon Levy
Tarik Cyril Amar
Stefano Lusa
Mort Laitner
Robert Sarner
Andrew Silow-Carroll
Constantin Von Hoffmeister
Ellen Ginsberg Simon
Mark Travers Ph.d