2025 yılı, dünyanın siyasi ve ekonomik dengelerini yerinden oynatan sarsıntılarla geçti. Çoklu krizler döneminde bir yıl daha geride kaldı. Son yıllarda alıştığımız belirsizlik hissi artık istisna olmaktan çıkmış durumda. Bu dönemin ruhunu anlamak için yalnızca Washington’a değil, Moskova’ya, Pekin’e, Tel Aviv’e, Brüksel’e ve Yeni Delhi’ye de bakmak gerekiyor. Dünya liderleri eski düzenin bittiğini biliyor, fakat yenisinin nasıl kurulacağı konusunda ortak bir fikir henüz oluşmuş değil. Bir ay sonra 2026’ya giriyoruz ve bu yılın küresel güç mücadeleleri açısından oldukça zorlu geçeceği şimdiden görülüyor.

Economist dergisinin baş editörü Zanny Minton Beddoes “yeni bir dünya ortaya çıkmaya başlıyor” yazısında “Küresel politikada 2025, eski düzenin sona erdiği yıl oldu. Başkan Donald Trump, Beyaz Saray’ı yeniden şekillendirmek için onlarca yıllık normları ve kurumları yıktı” diyor. Trump’ın ikinci başkanlık döneminin ilk yılı neredeyse tüm uluslararası ilişkiler kuramlarını yeniden gözden geçirmeyi zorunlu kıldı. Amerika’nın artık öngörülebilir bir müttefik olmadığı gerçeği, yalnızca Avrupa’yı değil, Asya ve Ortadoğu’daki tüm dengeleri etkiliyor. Gümrük vergileri, çok taraflı ticaret sistemini yerle bir etti. BM’den dış yardıma kadar uluslararası diplomasi mekanizması, Amerika’nın fon kesintilerinden etkilendi. Uzun süredir devam eden güvenlik ittifakları, Amerikan askeri ve ekonomik gücünü paraya dönüştüren daha işlemsel ilişkilere dönüştürüldü. ABD’de Trump, kapsamlı yürütme yetkisini kullanmaya başladı. Demokratların yönettiği şehirlere askerler gönderildi; üniversiteler tehditler ve fon kesintileriyle boyun eğdirildi; Federal Rezerv’in bağımsızlığı saldırıya uğradı ve hükümet mekanizması başkanın düşmanlarına karşı kullanıldı. Buna rağmen Amerikan borsaları yükseldi ve büyüme beklenenden daha dirençli çıktı. Bu tablo kısa vadeli bir başarı görüntüsü veriyor, ancak Kasım’daki yerel seçimlerde Trump ciddi bir yenilgi yaşadı. Trump’ın desteğinin yüzde 37’lere düştüğü söyleniyor.

2025’te en büyük değişikliklerin yaşandığı bölgelerden biri Ortadoğu oldu. İran ve desteklediği güçler, ABD’nin tam desteğini alan İsrail karşısında ciddi kayıplar verdi. Gazze’de ortaya çıkan kırılgan ateşkes, savaşı bitirmeye yetmedi. İsrail, hem Gazze’yi hem Lübnan’ı bombalamaya devam ediyor. Arap ülkeleri, barışın garantörü olmak konusunda başarısız oldular. Bu nedenle Gazze’deki tablo daha çok savaş ile barış arasında sıkışmış bir bekleyişi andırıyor.

Esad sonrası Suriye’de ise geçici devlet başkanı Ahmet Şara henüz kalıcı bir yönetim inşa edemedi. Alevilerin, Dürzilerin ve Kürtlerin otonom durumları hala devam ediyor. Hem ekonomik hem siyasi açıdan........

© İlke TV