Vergi politikaları, devletlerin mali gelir elde etme ve ekonomik düzeni şekillendirme araçlarının başında gelir. Ancak son yıllarda klasik ekonomik yaklaşımların ötesine geçen bir anlayış gelişmiştir: Davranışsal İktisat. Bu yaklaşım, bireylerin kararlarını sadece rasyonel çıkar hesaplarıyla değil; psikolojik, sosyolojik ve bilişsel faktörlerle de verdiklerini öne sürmektedir.

Bu bakış açısıyla geliştirilen Davranışsal Vergi Politikası, vergi sisteminde uyum, gönüllü beyan, kayıt dışılıkla mücadele ve vergi adaletinin sağlanmasında insan davranışlarını merkeze alır. Yani devlet, sadece cezai yaptırımlara değil, bireylerin davranışsal eğilimlerini dikkate alan yumuşak teşviklere de başvurur.

1. Davranışsal Vergi Politikasının Temel İlkeleri

a. Psikolojik Faktörlerin Önemi

Bireyler, vergilerini öderken yalnızca mali yükü değil, adalet duygusunu, güven unsurunu ve toplumsal baskıyı da dikkate alır. Örneğin, vergi oranları adil bulunmazsa kaçınma eğilimi artar.

b. Dürtme (Nudge) Yaklaşımı

Davranışsal ekonomi literatüründe sık kullanılan “nudge”, yani bireyleri zorlamadan doğru tercihe yönlendirme, vergi politikalarında da kullanılmaktadır. Bu yaklaşımda küçük uyarılar, hatırlatmalar veya kolaylaştırıcı düzenlemelerle vergi uyumu artırılır.

c. Sosyal Normlar

Toplumda “herkes vergisini ödüyor” algısının oluşturulması, bireylerin de vergiye uyum davranışını güçlendirir. Çünkü insanlar, çoğunluğun davranışına uyma eğilimindedir.

d. Güven Unsuru

Vatandaşlar, ödedikleri verginin doğru yerlere harcandığını görürse, gönüllü uyum artar. Bu nedenle........

© Hürses