Çocukluktan yetişkinliğe geçiş, her bireyin hayatında önemli bir dönüm noktasıdır. Ancak zihinsel engelli bireyler için bu geçiş, sadece yaşın ilerlemesiyle değil, aynı zamanda hukuki statülerinde köklü bir değişimle de kendini gösterir. Türk Medeni Kanunu'na göre, bir çocuk 18 yaşını doldurduğunda "ergin" kabul edilir ve ebeveynlerinin üzerindeki "velayet" yetkisi kendiliğinden sona erer. Bu durum, zihinsel engelli bir evladı olan aileler için, çocuğun menfaatlerini korumaya devam etmek adına "vesayet" kurumuna geçişi zorunlu kılar. Bu makale, bu hassas hukuki yolculuğun nedenlerini, süreçlerini ve ailelerin dikkat etmesi gereken kritik noktaları ele almaktadır.

Yasal Çerçeve: Velayet ve Vesayetin Hukuki Temelleri

Türk Medeni Kanunu, bireylerin hak ve sorumluluklarını yaş ve zihinsel yeterliliklerine göre düzenler. Bu düzenlemeler, zihinsel engelli bireylerin korunmasını ve toplumsal hayata katılımlarını sağlamayı hedefler.

Velayet: Ebeveynlik Yetkisinin Sınırları

Velayet, anne ve babanın ergin olmayan çocuklarının şahsı ve malları üzerindeki hak, görev ve yetkilerini ifade eder. Bu yetki, çocuğun eğitimi, bakımı, temsili ve malvarlığının yönetimi gibi geniş bir alanı kapsar. TMK m. 335 uyarınca, ergin olmayan çocuk velayet altındadır ve yasal bir sebep olmadıkça velayet ana ve babadan alınamaz.

Ancak, bu yetki çocuğun 18 yaşını doldurmasıyla, evlenmesiyle veya mahkeme kararıyla ergin kılınmasıyla kendiliğinden sona erer. Zihinsel engelli bir birey 18 yaşına geldiğinde, fiziksel olarak ergin olsa da, zihinsel kapasitesi nedeniyle kendi kararlarını alma ve işlerini yönetme yeteneğinden yoksun olabilir. Bu durumda, velayetin sona ermesiyle ortaya çıkan hukuki boşluk, bireyin korunmasız kalmasına yol açabilir. İşte bu noktada vesayet kurumu devreye girer.

Vesayet: Ergin Bireylerin Koruma Kalkanı

Vesayet, Türk Medeni Kanunu'nun 403. maddesinde tanımlandığı üzere, küçüğün veya kısıtlının kişiliği ve malvarlığı ile ilgili bütün menfaatlerini korumak ve hukuki işlemlerde onu temsil etmekle yükümlü olan vasi atanmasıyla kurulan bir hukuki müessesedir. Zihinsel engelli bireyler için vesayetin temel dayanağı, TMK m. 405'te belirtilen "akıl hastalığı veya akıl zayıflığı" halidir.

Bu madde, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle işlerini göremeyen, korunması ve bakımı için sürekli yardıma ihtiyaç duyan veya başkalarının güvenliğini tehlikeye sokan her erginin kısıtlanabileceğini hükme bağlar. Kısıtlama kararı, bireyin medeni haklarını kullanma yetkisini sınırlar ve bu hakların vasi aracılığıyla kullanılmasını sağlar. Bu süreç, velayetin aksine, mahkeme kararıyla tesis edilir ve vasi, mahkemenin denetimi altında görev yapar.

Vesayet Davası Süreci: Adım Adım Hukuki Güvence

Zihinsel engelli bir bireyin 18 yaşını doldurmasıyla velayet sona erdiğinde, bireyin hukuki menfaatlerini korumak için vesayet davası açılması zorunludur. Bu dava,........

© Hukuki Haber