Genellikle Amerikan filmlerinde yaşanan o sahneyi hepimiz biliriz. Gergin bir duruşma, taraflar son sözlerini söylemiş, salonu derin bir sessizlik kaplamıştır. Yargıç, kararlı bir ifadeyle elindeki ahşap tokmağı kaldırır ve altındaki küçük ahşap bloğa indirir. O keskin, net sesle birlikte adalet tecelli eder, duruşma biter, karar açıklanmış olur.

Hollywood filmlerinden televizyondaki mahkeme dizilerine, popüler kültürün bize ezberlettiği bu imge o kadar güçlüdür ki, tokmak sesi ve görseli adeta adaletin evrensel simgesi haline gelmiştir. Peki, adaletle bu kadar özdeşleşen bu sembol, bizim kürsülerimizde neden yok? Daha da önemlisi, madem adliyelerde, mahkeme kürsülerinde yeri yok, neden hukuk haberlerinden blog yazılarına, avukat internet sitelerinden hukukla ilgili her türlü yayına kadar bu kadar sık karşımıza çıkıyor? Gelin bu derin çelişkiyi birlikte ele alalım.

Tokmak Sembolünün Doğuşu ve Anlamı

Yargıç tokmağının, yani meşhur "gavel"in hukuki bir araç olarak ortaya çıkışının net bir tarihi yok. Ancak izleri bizi Anglo-Sakson dünyasının meclis ve lonca geleneklerine kadar götürüyor. Orta Çağ'dan beri Mason localarında başkanın toplantıyı yönetmek, söz vermek ve sükûneti sağlamak için kullandığı tokmak, aslında tokmağın yargısal kullanımdan önce bir "düzen sağlama" aracı olduğunu gösteriyor. Aynı gelenek sayesinde tokmak, İngiliz Avam Kamarası'ndan ABD Kongresi'ne uzanarak meclisleri yönetirken kullanılan bir araca dönüşmüş durumda.

Peki bu aracın mahkeme salonlarına girişi nasıl oldu? Cevap, Common Law, yani Anglo-Sakson hukuk sisteminin doğasında saklı. Bu sistemde yargılama, tarafların bir jüri önünde kıyasıya bir iddia ve savunma yarışına girmesiyle ilerler. Yargıç ise bu yarışta daha çok bir hakem rolündedir. Duruşma salonundaki düzeni sağlamak, tarafların taşkınlıklarını dizginlemek ve en önemlisi, tartışmanın bittiği ve nihai kararın verildiği anı kesin bir şekilde ilan etmek zorundadır.

İşte tokmak, tam da bu anlarda devreye girer:

- Otoritenin sesidir: O sert ve net ses, salondaki hiyerarşiyi ve........

© Hukuki Haber