Hukuka aykırılık kanundaki tipe uygun fiile hukuk düzeninin imkân vermemesi hem ceza hukuku hem de bütün hukuk düzeni ile çatışma içinde bulunması anlamına gelmektedir[1]. Diğer bir ifadeyle, fiilin hukuka aykırı olabilmesi için hem hukuk düzeniyle çatışmalı hem de hukuka uygunluk nedenlerinden herhangi birisinin bulunmaması gerekir. Suçun unsurları maddi ve manevi unsurları ile birlikte hukuka aykırılıktır. Hukuka uygunluk nedenlerinin bulunduğu hallerde hukuka aykırılıktan bahsedilemez.[2]. Ceza normunun yasakladığı bir fiilin işlenmesine izin vermek suretiyle fiilin hukuka aykırı olmasını önleyen nedenlere hukuka uygunluk nedenleri denilmektedir[3].

Hukuka uygunluk nedeninin bulunması durumunda fiil kanuni tarife uygun olmasına rağmen ortada bir suç bulunmamaktadır. Çünkü hukuka uygunluk nedeni eylemi suç olmaktan çıkarmaktadır. Hukuka uygunluk nedenleri TCK’da açıkça belirlenmiş olup kanunun hükmünü icra, meşru savunma, hakkın icrası ve ilgilinin rızasıdır.

Zorunluluk halinin hukuka uygunluk nedeni mi yoksa kusurluluğu kaldıran bir neden mi olduğu öğretide tartışmalı olup bizim de katıldığımız görüşe göre zorunluluk hali de bir hukuka uygunluk nedenidir[4]. Ceza Hukukunun belirliliği ilkesi gereğince doktrinel tartışmaların ışığında Alman Ceza Kanununa uygun bir şekilde zorunluluk halinin hem kusurluluğu kaldıran bir hal hem de bir hukuka uygunluk sebebi olarak yasa koyucu tarafından açıkça düzenlenmesini hukukun gelişmesi ve problemli alanların ortadan kalkması açısından faydalı olacağını düşünmekteyiz.

TCK’da suç örgütü açısından herhangi bir özel hukuka uygunluk nedeni bulunmamakta olup suç işlemek için örgüt kurma, örgüte üye olma veya örgüt yönetici olma eylemlerinin hukuka uygunluk nedenleri olan hakkın icrası ve ilgilinin rızasının suçun eylemleri açısından uygulanabilme olanağı bulunmamaktadır. Ancak kanunun hükmünü icra veya somut olayın özelliklerine göre koşullarının oluşması halinde meşru savunma hukuka uygunluk nedenleri örgüt faaliyetleri kapsamında işlenen suçlara doğrudan katılmadan hukuka uygunluk nedeni olarak kabul edilebilir.

Örgüt üyeliği, örgüte yardım etme veya örgüt propagandası yapma eylemlerinde zorunluluk halleri hukuka uygunluk nedeni olarak kabul edilebilecektir[5]. Kamu görevlisinin gizli soruşturmacı olarak görevlendirilmesi halinde kamu görevlisinin örgüt üyesi veya yöneticisi olması görevin ifası kapsamında yani amirin emrini yerine getirme hukuka uygunluk nedeni oluşturması nedeniyle eylem suç oluşturmayacaktır[6]. Ancak gizli soruşturmacı olarak görevlendirilen kamu görevlisinin görev tanımı ve görevin sınırları dışına çıkarak suç işlemesi halinde hukuka uygunluk nedeni bulunmamaktadır. Gizli soruşturmacının görevi hangi sınırlan içerisinde yapacağı yasaca belirlenmiş olup kendi inisiyatifiyle suç teşkil eden eylemlerde bulunması halinde cezai sorumluluğu bulunacaktır.

Kasten işlenmiş, tipe uygun/haksızlık içeren fiil, olayda bir hukuka uygunluk sebebi varsa suç teşkil etmeyecek, kusurluluğu ortadan kaldıran bir sebep varsa, suç........

© Hukuki Haber