Türk devlet geleneğinin merkezinde yer alan töre, sadece bir hukuk normları bütünü değil; aynı zamanda toplumun kimliğini, kültürel kodlarını ve siyasal meşruiyet anlayışını belirleyen kurumsal bir yapı olarak karşımıza çıkar. “Hakan Töre Kanunnamesi” adıyla bilinen hükümler, Türklerin erken devlet dönemlerinden itibaren hukukî ve toplumsal düzeni sağlamada en önemli başvuru kaynağı olmuştur.

Tarihsel Bağlam

Göktürk Yazıtları’nda töre kavramı, kağanın iktidarını sınırlayan ve meşruiyetini tayin eden temel ölçütlerden biri olarak geçmektedir. Kağan, yalnızca Tengri’den kut alarak değil, aynı zamanda töreye riayet ederek yönetme hakkına sahipti.Töreyi ihlâl eden hükümdar, halkın gözünde meşruiyetini kaybeder ve bu durum devletin çözülmesine kadar uzanan bir sürecin başlangıcı olurdu.

Töre’nin İçeriği

Kanunnamede yer alan hükümler, toplumsal ve devlet hayatını kuşatıcı niteliktedir:

Dinî ilke: “Tengri tektir; hükümdarlık ondan kut alır.”

Siyasal birlik: “Bir budunda iki töre olmaz.”

Aile ve hısımlık: “Ana, baba ve ata kutsaldır; hürmet esastır.”

Bireysel sorumluluk: “Her er, eşine, atına ve pusatına........

© Habererk