Türkiye ekonomisinin yapısal sorunlarını çözüp toplumun ihtiyaçlarını karşılamaya yönelecek bir ekonomi programının belirli bir planlama perspektifinden oluşturulması gerekiyor. Bu perspektif, kamu yatırımları, döviz dengesini sağlamaya yönelik politikalar, maliye ve para politikaları ile üretim ve istihdam hedefleri arasında koordinasyonu sağlayacaktır. Piyasacı yaklaşım, neredeyse tüm iktisadi kararları kâr amacı güden özel şirketlere bırakmayı savunurken planlama, bu kararları toplumsallaştırmayı ve üretim birimleri arasında iş birliği ve koordinasyonu esas alır. 20. yüzyılın özellikle ikinci yarısı hem üretimin büyük oranda kamusal ağırlıkta olduğu sosyalist ekonomilerde hem de piyasa ekonomisinin hâkim olduğu kapitalist ekonomilerde planlamanın çeşitli versiyonlarının ekonomik istikrarı sağlamak ve uzun vadeli kalkınma ve büyüme hedeflerine ulaşmak amacıyla kullanıldığı bir dönemdi. Sovyet tipi merkezi planlama sisteminin eksiklik ve aksaklıklarının belirginleşmesi ve nihayetinde sosyalist blokun çökmesi ve neoliberal iktisadi düşüncenin hegemonik hale gelmesiyle planlama kavramı bugün büyük oranda unutulmuş, kendisini solda tanımlayan kesimlerce dahi pek tartışılmayan bir kavram haline gelmiş durumda.

Oysa, Covid-19 pandemi dönemiyle en azından belli alanlarda planlamanın öneminin yeniden anlaşılmaya başlandığı söylenebilir. Tamamen piyasalara bırakılan kritik tedarik alanlarının ne denli kırılgan olduğunun görülmesiyle birlikte birçok ülkede stratejik ürünlerde (örneğin ilaç, tıbbi malzeme, gıda ve yarı iletkenler gibi ürünlerde) kendine yeterliliği hedefleyen planlar gündeme geldi. AB’nin ilaç ve aşı üretimini Avrupa içerisinde tutmayı hedefleyen planları ya da ABD’nin yarı iletkenlerin tedariğinde sağlanan sorunlara karşı CHIPS Yasası ile teşvikleri kullanarak yerli üretimi artırmaya yönelik planları buna örnek sunmaktadır. Bu bağlamda planlama, yalnızca bir kriz yönetimi aracı değil, uzun vadeli stratejik kapasite inşasının da gereği olarak değerlendirilmeye başlandı.

Benzer........

© Evrensel