Demokrasi ve tercihler arasında nasıl bir ilişki kurulabilir? İlk akla gelen Ken Arrow’un açtığı yoldan ilerleyerek demokrasiyi sosyal seçiş yazını içinde düşünmek olabilir. Bu durumda demokrasiyi bir tercih toplulaştırma mekanizması olarak düşünmek gerekecektir. Sosyal seçiş teorisinin hiçbir prosedür içermediği söylenemese de prosedüre içsel bir değer atfeden bir teori olmadığı açıktır. Arrow kitabının ilk iki bölümünde sosyal seçişe açıkça değer atfetmekten kaçındığını, faydayı ölçülebilir saymadığını ve dolayısıyla bireylerarası mukayeselerin yapılamayacağını varsaydığını söylemekte ve bu ordinalist yaklaşımın nedenlerini açıklamaktadır. Bu değer atfetmeyiş hem sürece hem de sonuca ilişkindir.

Tercihler önemlidir. Mesela “enflasyon düşmediğine göre düşmesi istenmiyor” şeklinde bir görüşü savunmak pekâlâ mümkündür. ‘Kim istemiyor, neden istemiyor’ konusu ayrıdır ancak enflasyon çok önemli olsaydı herhalde seçmenler ‘derhal düşürün yoksa oy alamazsınız’ derdi ve düşürülürdü. Burada bunun nasıl ve neden böyle olabileceğine dair bir yorum yapacağım. Üç sektörlü bir ekonomi alalım. Birinci sektöre modern endüstri sektörü diyelim. İkinci sektör enformel sektör ve üçüncü sektör de kamu sektörü olsun. Kamu sektörü enformel sektörle mükemmelen ikame edilebilir bir mal (veya mal demeti) üretsin. Kamu sektöründe ücretlere wkamu diyelim, enformel sektör de wenf ücretini ödesin. Kamu sektöründe ücretler enformel sektörden yüksekse (wkamu > wenf) ve enformel sektörün faktör verimliliğine göre ücret ödediği varsayılırsa, aradaki fark –kamunun yüksek ücret ödemekten doğan zararı ve zararın finansmanı- (wkamu - wenf) lkamu = tqkamu {1} şeklinde gösterilebilir. Burada t vergiler, qkamu kamunun (KİT) üretimi ve lkamu kamudaki istihdam seviyesi oluyor. Modern endüstri sektörü de verimliliğe göre ücret ödüyorsa wmodern = wenf olacaktır. Bu ücrete w* diyelim: wkamu - w* ³ 0 {2} kısıtını yazabiliriz. {1} ve {2} kısıtları altında temsili iktisadî aktör U = lkamu u{(1-t)rki wkamu } (1-lkamu) u{(1-t)rki w*} şeklindeki bir fayda........

© Ekonomim