Objektif olursak sanırım en etkileyici marş Marseillaise olabilir. Mireille Mathieu de sanki bunu söylemek için doğmuş. Bu vesileyle şunu söyleyebiliriz. Fransız devriminde çok az burjuvanın olduğunu veya tersten bakarsak burjuva dediklerimizin burjuva olmadığını artık biliyoruz. Demek ki burjuva devrimlerinin hası aslında (kısmen) aristokratlar (kısmen) halk tarafından sahneye konmuş. Burjuva devrimi lafı sonradan icat edilmiş bir düşünsel tasarımdır. Esasen Fransız devriminin ihraç edilebilir bir meta olması 1830 sonrasıdır. Aynı vesileyle konunun sadece Benjamin Franklin veya Lafayette olmadığını, konunun sadece kralın bakanları Vergennes veya Maurepas da olmadığını, meselenin bir siyasi kararla Amerikan devrimini desteklemek ve oraya kaynak akıtırken batıp meclisi toplamak zorunda kalmaya indirgenemeyeceğini belirtmek lazım. Ne kadar da Cromwell devriminin başlangıcına benziyor; vergi ve yurttaşlar ve orta köylülüğün isyanı. Taşra isyanlarında Amerikan kolonilerinin İngiltere'ye karşı savaşından dönenlerin rolü büyüktür. Keza bu vesileyle Nazi yükselişinde Protestan köylülüğün rolünü hatırlatmak isterim. Öyle veya böyle: Amerikan Devrimi Fransız Devrimi'nin çok önemli bir etkenidir. Ancak ikisinde de eser miktarda ‘burjuva’ vardır. Hele hele burjuvazinin baş aktör oluşu olsa olsa mittir.

Neden İngiltere kraliyet prensleri orduda bazen uzun yıllar savaş/helikopter pilotu olarak vb. hizmet veriyor? Sempatik olsunlar veya örnek olsunlar diye değil ki basının ‘prensin Afganistan’da ne işi var?’ dediği bile oluyordu. Nedenler tarihsel, hukuksal, hümanist, teolojik. O kadar ki normal olarak başkomutan olan ve savaşa bizzat katılması beklenen – sus le peril de votre vie- kralın evinde kalarak ad honorem Dei çocuklarını yetiştirmek ve orduları hazırlaması, hayatını riske atmaması gerektiği MS 1300 gibi erken bir tarihte öne sürülebilmiştir. Aynı tarihte kralın bizzat savaşması ve gerekirse ölmesi –pro patria mori- gerektiğini söyleyen klasik görüş de tedavüldeydi. Elbette soylular her iki görüşe göre de........

© Ekonomim