Sosyal güvenlikte adalet ve gönüllülük için bireysel hesap sistemi şart. Emeklilik sistemi iki basamaklı olmalı: zorunlu taban sigorta ve gönüllü ek basamak. Sigortalılar, sistemdeki paralarını günlük şeffaflıkla görebilmeli.

Geçen hafta demografik ve teknolojik gelişmelerin sosyal güvenlik sistemi üzerindeki finansal yükü nasıl artıracağını konuşmuştuk. Bu hafta sistemi düzeltmek için önerilerle devam edelim. Önce mevcut sistemde doğru olan iki unsuru söyleyelim: Çalışanların sisteme zorunlu girişi ve maaşın belli bir oranının prim olarak kesilmesi. Zaten mevcut sistemde doğru olarak kalan sadece bu iki uygulamadır. Şimdi buyurun düzeltilmesi gereken unsurlara bakalım.

- Bireysel hesap

Herkesin yatırdığı primin karşılığını alabileceği bir bireysel hesabı olmalı ve herkese aynı aylık bağlama formülü ve oranı uygulanmalıdır. Mevcut uygulama aynı ilkeyi benimsemekle beraber emekliler farklı formül ve oranlara tabidir. Sistemin gelir gideri bir havuz şeklinde toplanmaktadır. Bu nedenle kamu, havuzun gelir gider durumuna göre emeklilik haklarını dönem dönem azaltıp çoğaltmaktadır. EYT, emekli olma yaşının farklılaştırılması ve aylık bağlama oranlarının düşürülmesi gibi uygulamalar buna örnektir. Bu durum emekli maaşı ve emekli olma yaşı gibi önemli değişkenlerde adaletsizlik yaratmaktadır.

Havuz uygulamasının en önemli sakıncası ise herkesin sisteme gönülsüz ve minimum katılmasıdır. Aynı kural ve formüle tabi bireysel........

© Ekonomim