Ticaret Bakanlığı, kısaca “Hal Yasası” olarak bilinen 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da bazı değişiklikler öngören değişiklik taslağını görüşe açtı.

Hal Yasası gündeme geldiğinde; “sebze, meyve fiyatı düşer mi?” sorusu akla geliyor. Yasa değiştirmekle veya yasa çıkarmakla fiyatlar düşmez. Neden düşmediğini ve yasadaki yeni değişikliklerin neler getirdiğine bakalım.

Uygulamada olan “5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun” 26 Mart 2010’da Resmi Gazete’de yayınlandı ve 1 Ocak 2012’de yürürlüğe girdi.

Büyük umutlarla çıkarılan Yasa ile,her ürünün bir kimliği olacaktı. Sebze ve meyve ürünleri kayıt altına alınacak ve fiyatı en az yüzde 25 ucuzlayacaktı.“Tarladan sofraya ticarette güven” olacaktı. Yasa’nın getirdiği yeniliklerle üretici, tüccar, sanayici, tüketici ve devlet kazanacaktı. Geçen 13 yılda istenen hedeflere ulaşılamadı. Reform diye sunulan yasa pek çok sorunu çözemedi. Yeni sorunlar doğurdu. Bu nedenle yasa birkaç kez değiştirildi. Şimdi bir kez daha değiştirilecek.

Yasa’nın çıktığı dönemde Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı şöyle bir müjde vermişti: “Hal Yasası ile sebze, meyve fiyatları en az yüzde 25 ucuzlayacak.”

Geçen 13 yılda bırakın ucuzlamasını daha da arttı. Gıda enflasyonunda Türkiye Avrupa’da ilk sırada dünyada ilk 5 ülke arasında yer alıyor.

Hep söylüyorum, yasa çıkarmakla veya değiştirmekle sebze, meyve fiyatları düşmez. Yasa, sadece o ürünlerle ilgili piyasayı düzenleyen bir araçtır. Yaş sebze ve meyve fiyatlarının artmasının veya düşmesinin birçok nedeni var. Üreticinin kullandığı girdilerin fiyatı, üretim maliyeti, ürün arz ve talebi, iklim şartları, üretim bölgesinden tüketim bölgesine taşınmasındaki lojistik ve taşıma maliyeti, son satıcının maliyeti ve belirlediği fiyat, ihracat ve ithalat politikası, tüketicinin alım gücü gibi pek çok faktör fiyatın oluşmasında etkili oluyor. Hal Yasası yani piyasanın düzenlenmesi sadece bu faktörlerden bir tanesi.

Hal Yasası ile ilgili değişikliğe gelince; Ticaret Bakanlığı bir taslak çalışma yaptı. Bu çalışmayı da ilgili kurumlara göndererek görüş alma sürecini başlattı. Bu görüşler alındıktan sonra üzerinde çalışılacak, son metin Türkiye Halciler Federasyonu ve ilgili kurumlarla son kez müzakere edilecek ve sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulacak. Meclis’ten geçtikten sonra Cumhurbaşkanı tarafından onaylanarak Resmi Gazete’de yayınlandıktan sonra yürürlüğe girecek. Yani işin daha başındayız. Daha önce hazırlanan bazı taslakların yasalaşmadığını da hatırlatmakta yarar var.

Ticaret Bakanlığı tarafından görüşe açılan taslağa göre yapılmak istenen değişiklikler özetle şöyle:

1- Yapılmak istenen değişikliklerden birisi toptan sebze, meyve hallerinin kurulması, açılması, taşınması, kapatılması yetkisi belediyelerden alınarak Ticaret Bakanlığı’na veriliyor. Taslakta; “Toptancı hallerinin kurulması Bakanlığın iznine tabidir. Yönetmelikle belirlenen hizmet tesislerini oluşturan ve asgari nitelikleri sağlayan toptancı halleri Bakanlık izni ile faaliyete geçer.” deniliyor.

Toptancı hallerin açılması, kapatılması, taşınması ile ilgili aslında yaşanan bir sorun yok. Fakat, belediyeler muhalefetin eline geçtikten sonra yetkilerinin ellerinden alınması, kısıtlanması çalışmaları çerçevesinde bu yetki bakanlığa devredilmek isteniyor.

2- Bakanlık kararı ile perakende sektörünün satışa sunacağı mallarda yüzde 20’yi geçmemek üzere doğrudan üreticiden, üretici örgütlerinden ürün alınması zorunluluğu........

© Ekonomim