Gazi Mustafa Kemal, henüz cumhuriyeti ilan etmeden önce, İzmir’de topladığı İktisat Kongresi’nin açılışında “Ekonominin temeli ziraattir” demişti.

Geçen hafta (16 Temmuz) Balıkesir’e giderken Atatürk’ün bu sözünü anımsadım. Balıkesir, tam da bu söze uygun bir ekonomik yapıya sahip. Tarım, turizm, sanayi, hizmet sektörünün hepsi var. Ama ekonominin temeli tarım.

Tarımda büyük bir çeşitlilik var. Buğday, arpa, mısır, çavdar, çeltik, zeytin, bezelye, bakla, bamya, domates, şeker pancarı ve daha birçok bitkisel ürün yetiştiriliyor. Hayvancılığın her çeşidi var. Büyükbaş hayvancılıkta süt sığırcılığı da var, besi hayvancılığı da. Manda yetiştiriciliği de var. Küçükbaş hayvancılıkta ülkenin önemli merkezlerinden birisi. Kanatlı sektörünün kalbi durumunda. Arıcılık var. Et, süt, yumurta, bal diğer tarafta su ürünleri var. Son yıllarda seracılık yatırımları var. Çok iddialı ama dünyanın en büyük sera organize bölgesi Gönen’e kuruluyor.

Balıkesir’in her ilçesi tarımsal üretim bakımından ayrı bir zenginliğe sahip. Ayvalık, Burhaniye, Edremit, Gömeç zeytincilikte çok önemli. Zeytinyağı denilince ilk akla gelen Ayvalık ve körfezdeki ilçeler. Bandırma; limanıyla, su ürünleri üretimiyle öne çıkıyor. Gönen, pirinciyle.

Sadece tarımsal üretim değil; un, yağ, yem fabrikaları ile tarıma dayalı sanayisi de çok gelişmiş bir il. Tarımsal örgütlenmede, kooperatifçilikte oldukça ileride.

Coğrafi işaretli 40 civarında ürüne sahip. Edremit zeytinyağı ve Edremit Körfezi yeşil çizik zeytini Avrupa Birliği'nden coğrafi işaret tescili alan iki ürün.

Balıkesir’in 12 milyondan fazla zeytin ağacı var. 2024 verileri ile 314 bin ton zeytin üretimine sahip. Bunun 268 bin tonu yağlığa ayrılarak 50 bin ton zeytinyağı üretildi. Zeytinin 46 bin tonu da sofralık olarak değerlendirildi.

Hayvancılık verilerine bakıldığında 1 milyon ton civarında çiğ süt üretimi, 55 bin ton kırmızı et, 335 bin ton beyaz et, 1 milyar adet yumurta üretimi ile büyük bir üretim gücüne sahip.

Balıkesir “gastronomi kent” olarak adlandırılabilir. Sevgili Neşe Aksoy Biber ve Berrin Bal Onur’un “50 Peynirli Şehir” kitabında da yer aldığı üzere burası bir peynir cenneti.

Agro turizm potansiyeli çok yüksek. İstanbul, İzmir, Bursa gibi büyük tüketim pazarlarına çok yakın. Marmara ile Ege arasında bir köprü konumunda. Kuş cenneti bile var. Daha ne olsun?

Tarımsal potansiyeli bu kadar yüksek Balıkesir’de, Türkiye İş Bankası Balıkesir Şubesi ile Balıkesir Ticaret Borsası’nın ortaklaşa düzenlediği “Balıkesir Bölgemiz İçin Öngörüler” toplantısına konuşmacı olarak katıldım.

Potansiyeli bu denli yüksek olan Balıkesir’in elbette sorunları da var. Toplantıda hem potansiyeli hem de sorunları, geleceğe dair öngörüleri konuştuk.

Balıkesir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Çetin ve yönetimi Balıkesir’in tarımsal potansiyelini değerlendirmesi için en çok çaba gösterenlerin başında geliyor. Kendisi hayvancılıkla uğraşıyor, çiğ süt üretimi yapıyor. Borsa olarak lisanslı depo yatırımı için son aşamaya geldiklerini anlattı.

Kuruluşunun 100. Yılında 2024’ten itibaren ülke genelinde verimli ovalardaki şubelerini “tarım ihtisas Şubesi” olarak yeniden düzenleyen Türkiye İş Bankası da bu çabaya katkıda bulunmak için çalışıyor.

Türkiye İş Bankası Balıkesir Şube Müdürü Cemallettin Aydoğan bundan önce Söke Tarım İhtisas Şubesi Müdürü iken orada çiftçilerle buluşmuş, sohbet etmiştik. Balıkesir’de çiftçi bir ailenin çocuğu olan Cemallettin Aydoğan kendi memleketinde de şubedeki çalışanlarla birlikte tarıma hizmet etmeyi sürdürüyor.

Diğer birçok toplantıda olduğu gibi tarımdaki güncel gelişmeleri ve Balıkesir tarımı üzerine konuştuktan sonra katılımcıları dinledik. Görüş ve önerilerini dile getirdiler. Bazılarını özetleyerek paylaşıyorum:

Mehmet Çetin (Balıkesir Ticaret Borsası Başkanı): Birçok sorun var. Ben birkaç tanesine hızlıca değinmek isterim. İki yıl üst üste ekilmeyen tarım arazilerinin kiraya verilmesi gündemde. Vatandaşın sürmediği tarlaları Tarım Bakanlığı kiraya verecek. Esas işin özü neden adam sürmüyor bu tarlayı? Kazanamadığı için sürmek istemiyor. Kiralayacak olan nasıl kazanacak?

Su sorunu çok büyük. İkizcetepeler Barajı öncelikle içme suyu amaçlı yapıldı. Ama biz bunu ne yaptık? Organizeye verdik. Kâğıt fabrikasına verdik. Bu yetmedi bir de köylere verdik.........

© Ekonomim