2020 yılında uygulamasına başlanan, yapay zekâ deste­ğiyle daha etkin hale getirilen izaha davet uygulaması günü­müzde daha yaygın ve etkin kul­lanılmaktadır. İzaha davet uygu­laması, verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulundu­ğuna dair yetkili merciler tara­fından yapılmış ön tespitlerle il­gili olarak aynı merciler tarafın­dan mükelleflerden açıklama talep edilmesidir.

Vergiye gönüllü uyumun artı­rılması, vergiye uyum maliyeti­nin azaltılması ve kayıt dışı eko­nomi ile etkin bir şekilde müca­dele edilmesi amaçlarıyla, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesinde “izaha da­vet” uygulaması düzenlenmiş­tir. Son olarak, izaha davet uy­gulaması hakkında açıklamala­rın yer aldığı “infografik” kılavuz 28.07.2025 tarihinde GİB’ in res­mi internet sitesinde kamuoyu ile paylaşılarak kullanıma sunul­muştur.

Bu uygulama; izaha davet edi­len mükelleflerle ilgili yapılan değerlendirmeler sonucunda vergi zıyaına sebebiyet verme­diği anlaşılan mükelleflerin ko­nuyla ilgili vergi incelemesine veya takdir komisyonuna sevk edilmesini önlemekte veya ver­gi zıyaına sebebiyet verildiği du­rumlarda mükellefleri belirli şartlar dahilinde indirimli ceza uygulanmak suretiyle daha ağır müeyyidelerden korumaktadır.

Bu uygulama ön tespit konu­suyla ilgili olarak; yapılan değer­lendirmeler sonucunda vergi zi­yama sebebiyet vermediği anla­şılan mükelleflerin konuyla ilgili vergi incelemesine veya takdire sevk edilmesini önlemekte. Ver­gi ziyama sebebiyet verildiği du­rumlarda ise belirli şartlar dâ­hilinde indirimli ceza uygulan­mak suretiyle mükellefleri daha ağır cezalardan korumakta. İzaha davet uygulaması; ida­renin bilgisi dâhilinde olma­sı nedeniyle pişmanlık yolu­nun kapandığı durumlar için mükellef lehine getirilen bir düzenlemedir.

İzaha tespit davetinden önce yapılacak ön tespitle il­gili olarak;

-İhbarda bulunulmamış,

-Vergi incelemesine başlanıl­mamış,

-Takdir komisyonuna sevk iş­lemi yapılmamış olması gerekir.

Haklarında ön tespit konusuy­la ilgili ihbar bulunan mükellef­lere izaha yazısı ya da sahte ve­ya muhteviyatı itibarıyla yanıltı­cı belge (SMİYB) kullanılmasına ilişkin ön tespit yazısı (SMİYB ön tespit yazısı) tebliğ edilme­yecek, ön tespit konusu ile ilgi­si bulunmayan ihbarlar ise iza­ha davete veya SMİYB ön tespit yazısının tebliğ edilmesine en­gel teşkil etmeyecektir. Dolayı­sıyla, ön tespitin yapılacağı tarih itibarıyla haklarında ön tespit konusu ile ilgili olarak; ihbar bu­lunan ya da vergi incelemesi baş­latılan veya takdir komisyonuna sevk işlemi yapılan mükellefle­re ilişkin olarak ön tespit yapıl­maz ve bu mükellefler izaha da­vet edilmezler.

VUK’un 370. maddesinin (c) fıkrasında, Hazine ve Maliye Ba­kanlığı ön tespiti ve/veya izaha daveti yapacak mercii belirleme­ye yetkili kılınmıştır. Bu yetki­ye istinaden, Gelir İdaresi Baş­kanlığı ve Vergi Denetim Kuru­lu Başkanlığı yetkili kılınmıştır. Buna göre oluşturulan ön tespit ve izah değerlendirme komisyo­nu;

-Kendisine intikal ettirilen bilgi, bulgu veya verilerden hare­ketle verginin zıyaa uğramış ola­bileceğine ilişkin,........

© Dünya