Para arzı dendiğinde ilk aklı­mıza gelen soru “hangi para arzı?” olur. Çünkü para arzının farklı tanımları var. Dar bir ta­nımlama üzerinden takip edebi­leceğiniz gibi daha geniş tanım­ları üzerinden de para arzını ta­kip edebilirsiniz.

Diğer taraftan Türkiye gibi gelişmekte olan ül­kelerde para arzı tanımlarının içerisine yabancı para ve kıymetli madenler de giriyor. Dolayısıyla, yerel paranın değer kaybettiği ya da altın gibi değerli metallerin fi­yatları arttığında para arzı göster­geleri artış gösterebiliyor. Konu­nun daha temelinde daha önemli bir soru yatıyor.

Para arzını kim yaratıyor? Bu sorunun cevabı çok net. Ekonomideki paranın çok önemli bir kısmını bankalar yara­tıyor, para basılarak yaratılmıyor! Bir başka deyişle, bankalar kredi yaratım mekanizması ile sistem­deki para miktarını büyütüyor. Yaratılan yeni her kredi sisteme mevduat olarak dönüyor ve para arzı artmış oluyor. Sonuç olarak, bankaların sistemdeki fonksiyo­nu para talebi (kredi talebi) karşı­lığında para arzı yaratmak.

Bankalar istediği kadar kredi yaratabilir mi?

Bankaların kredi yaratma kabi­liyeti merkez bankalarının poli­tikalarına bağlıdır. Merkez ban­kaları öncelikle “zorunlu karşı­lık oranlarını” belirler. Bankalar topladıkları her mevduatın bir kısmını merkez bankalarında bu­lundurmak zorundadır. Bu zo­runluluk yerli para için........

© Dünya