Haziran ayında Tür­kiye Tarım ÜFE fiyatları aylık  gibi ekstrem bir artış kay­detmişti. Aynı ay TÜ­FE’de gıda fiyatlarının gerilemesini 28 Tem­muz tarihli “Newton” başlıklı yazımızda ağır­lıklarla açıklamıştık.

Derken çok geçme­den 14 Ağustos günü tarih teker­rür etti.

ABD ÜFE, %0,2 seviyesinde­ki beklentilere karşın aylık %0,9 oranında artış kaydetti. Ekran­larda sayılar yanıp sönmeye baş­ladığında pek çok kişi düşünce şematiklerini sorguladı. Çünkü teknik açıdan küresel deflasyo­nist konjonktürle bağdaşmayan bir durumdu. Aynı zamanda Fed’in faiz indirim beklentileri­ni de bir anda rafa kaldırabilecek güçte bir gelişmeydi.

Türkiye’de TÜİK, üretici fiyat­larını farklı endekslerle izliyor: Yurt-içi ÜFE (Yİ-ÜFE) başta imalat olmak üzere madencilik, enerji ve diğer sektörleri kapsı­yor; ayrıca Hizmet ÜFE (H-ÜFE) ile hizmet maliyetleri izleniyor. ABD’de ise ÜFE hem mal hem hizmet fiyatlarını kapsıyor, fakat alt kırılımlar da yayımlanıyor.

Detaylar incelendiğinde mal fi­yatlarının beklentiler doğrultu­sunda seyrettiği, ancak hizmet ka­lemlerinin sapmaya yol açtığı gö­rüldü. Bu ayrışma kritik: ABD’de hizmet enflasyonu yüksek kalma­ya devam ederken, Çin ÜFE’nin derin negatif bölgede seyretme­si küresel hammadde fiyatlarını baskılıyor. Tarihi zirvelerde rekor kıran S&P500, portföy yönetim ücretleri üzerinden finansal hiz­met maliyetlerini artırıyor. Yük­sek teknoloji ve yapay zekâ etra­fında şekillenen fiyatlamalar da varlık şişkinliğini besliyor.

Bu tarz sürprizler dünyanın her yerinde yaşanabiliyor. O yüzden verilerde tek bir açıklamaya değil ana eğilime odaklanmak gerek­li. Açıklanan verinin ana eğilimi bozup bozamayacağı piyasadaki senaryo ve fiyatlamaların değiş­mesinde belirleyici rol oynuyor. Eğer veri güçlüyse sürpriz etkisi devreye giriyor. Aksi takdirde bir anomali olarak kayıtlarda kalıyor.

Gerçekten de temmuz ayın­da Türkiye’nin Tarım-ÜFE veri­si açıklandığında aylık %6 düşüş gerçekleşti. Böylece gıda........

© Dünya