TÜİK, Yıllık Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (2024) verilerini açıkladı. TÜİK’e göre işgücüne yapılan ödemelerin cari gayrisafi katma değer (GSKD) veya pasta içindeki payı 2023 yılında 2,2 iken bu oran 2024 yılında 7 oldu. Böylece işgücü ödemelerinin payı 2009 yılı sonrası en yüksek düzeyine çıkmış oldu. Fonksiyonel (sınıfsal) gelir bölüşümündeki bu ciddi iyileşmeyi (5 puanlık artış) destekleyen makro ekonomik gelişmeler yokken bu nasıl mümkün oluyor?

Bu artışın hayatın olağan akışına uygun olmadığını ve işgücü ödemeleri konusundaki somut ayrıntılarla da desteklenmediğini düşünüyorum. Bu veriler akla TÜİK’in enflasyon verilerinden sonra büyüme ve bölüşüm verilerinde de mi tutarsızlık var sorusunu getiriyor. Konu teknik gibi görünse de bölüşüm meselesinin ve ücret politikalarının esasıyla ilgili. O yüzden hayati öneme sahip. TÜİK’in bölüşüm verilerindeki tutarsızlıkla ilgili soru işaretlerim ve tahmini hesaplamam aşağıdadır.

İşgücü ödemelerinin payının 2024’te 2023’e göre 5 puan artması hayatın olağan akışına pek uygun değil. 2024 yılında işgücü ödemelerinde böylesi bir sıçramayı destekleyecek makro ekonomik bir gelişme olmadı. 2023 ve 2024 yıllarını karşılaştıralım:

2023 yılında asgari ücrete iki kez zam yapıldı. Seçimler nedeniyle en düşük emekli aylıklarına Mart 2023’te ara zam yapıldı ve memur aylıklarına Temmuz 2023’te ciddi bir ilave ödeme yapıldı Öte yandan 2023 yılında yine seçimler nedeniyle yapılan EYT düzenlemesi sonucunda 2 milyona yakın işçinin emekli olması nedeniyle kıdem tazminatı ödemeleri yüzünden ciddi bir işgücü ödemesi artışı oluştu. Buna rağmen işgücü ödemelerinin payı yüzde 2023’te yüzde 32,2’de kaldı.

Oysa 2024 yılında asgari ücret sadece bir kez arttı. Emekliler ve memurlar için 2024 yılında ciddi bir artış olmadı. Buna rağmen işgücü ödemelerinin pastadaki payının yaklaşık beş puan artarak yüzde 37’ye çıkması anlaşılır değil. 2023 yılında 2022’ye göre işgücü payında bir artışın olmasının makul nedenleri var. Ancak bu payın 2024’te ciddi bir artışla sürmesini destekleyen makro ekonomik politikalar yok. Dahası 2024 yılı ücret gelirlerinin bastırılmasına dayalı bir ekonomi politikasının (kemer sıkma) izlendiği yıl.

Denebilir ki makro ekonomik politikalara yansımayan artışlar uygulamada söz konusu. Bu durumda da işgücü ödemlerine ayrılan payı somut olarak hesaplamak mümkün. TÜİK’e göre GSKD içinde işgücü ödemeleri, muhasebe dönemi boyunca, girişim tarafından çalışanın yaptığı iş karşılığında, ayni ve nakdi olarak ödenen toplam karşılıklar olarak tanımlanmaktadır. Nakdi ya da ayni olarak ödenen maaş-ücretler ile işverenler tarafından çalışanlar adına ödenen sosyal güvenlik katkılarından oluşmaktadır. Kısaca kayıtlı-kayıtsız bütün işçiler ve tüm kamu görevlileri için yapılan brüt giydirilmiş personel maliyetinin tutarıdır işgücü ödemeleri.........

© Birgün