İstanbul Ticaret Odası (İTO)'nın Temmuz 2025 perakende fiyat verilerine göre, İstanbul'da zam şampiyonu yüzde 29,49'luk artışla kiraz oldu. Kiraz pazarlarda ve marketlerde 500-700 TL arası fiyatlarla tüketiciye satıldı. Yüksek fiyatlara kuraklık ve buna bağlı rekolte düşüşünün neden olduğu açıklansa dahi vatandaş haklı olarak büyük tepki gösterdi. Kirazın fahiş fiyatlara ulaşması sonrasında marketlerde ve pazarlarda satılan gıdanın fahiş fiyatlaması konusu ana akım medyada tartışılmaya başladı. Gıda ve tarım konusunda yayınlar yapan akademik dergi ‘Nature Food’un bir araştırmasına göre Türkiye besin grupları bazında dünyada kendi kendine yeten ilk on ülke arasında yer alıyor. Peki, neden Türkiye pahalı gıda tüketiyor?

Türkiye’de son dört yılda yaşanan yüksek enflasyon ortamında gıda fiyatları dünya çapında rekor fiyat seviyelerine ulaştı. Trading Economics’e göre Temmuz 2025 itibarıyla yüzde 27,95 gıda enflasyonu ile Türkiye dünyada ikinci sırada bulunuyor (savaşta bulunan Filistin ve ambargo altında bulunan İran hariç). Türkiye’nin önünde Zimbabwe (yüzde 121) yer alıyor. Bu veriye göre Türkiye OECD ülkeleri içinde en yüksek gıda enflasyonuna sahiptir. Gıdada kendi kendine yetiyor olmasına rağmen yaşanan fahiş gıda fiyatların tek açıklaması gıda piyasasının etkin çalışmamasıdır. Etkin çalışmayan gıda piyasasında en önemli sorun üretici ile tüketici arasında bulunan satış ve dağıtımda etkin olan bir avuç şirket ve marketin varlığıdır. Bu şirket ve marketlerin farklı gıda kalemlerinde sık sık manipülasyon yaptığı bilinen bir gerçektir. Konu ile ilgili Rekabet Kurumu’nun 30 Mart 2023 yılında yayınladığı ‘Türkiye Hızlı Tüketim Malları Perakendeciliği Sektör İncelemesi Nihai Raporu’nda büyük market zincirlerinin tüketim malları perakendeciliğinde nasıl oligopolleştiği ve fiyatları manipüle ettiğine dair tespitler var. Gerek Rekabet Kurumunun gerekse Ticaret Bakanlığının fiyat manipülasyonu yapan yüzlerce şirkete kestiği cezalar biliniyor. Ancak tüm bu tespit ve cezalara rağmen fahiş fiyatlamalar devam ediyor.

Ana akım........

© Aydınlık