İSTANBUL Sanayi Odası (İSO)’nın açıkladığı Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu (İBBSK) Araştırması’na ait rapor açıklanmıştı. Basında çeşitli yönleriyle ele alındı. İSO İBBSK’nun Türk Sanayi Sektörü için de önemli bir ağırlığı olması nedeniyle bu rapordaki göstergeler Türkiye’nin geçimbilimsel incelenmesi açısından önem taşıdığı tartışma götürmez. Şöyle ki, İBBSK’nun ülkemizin 2024’teki Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYH) içindeki payı yüzde 0,96 ; sanayi sektörü katma değeri içindeki payı yüzde 4,52’dir. İSO BİRİNCİ BBSK Raporu’nda verimlilik sorunsalını geçtiğimiz hafta ele ele almıştık. İlgilisi gazetenin örütbağındaki köşemizden yazılarımıza bakarsa ulaşabilir.

Firma yönetimi başarımında genelde dört bileşenden söz edilir: Akışkanlık (işletme sermayesi yeterliliği), akçal kaldıraç (borç kullanımıyla özkaynak getirisini arttırma etkisi), kârlılık (kârın satış hasılatına, varlıklara ve de özkaynaklara oranı) ve de dördüncüsü de verimlilik kaldıracıdır. Kârlılığa giden yolun adıdır verimlilik! Bu verimlilik kaldıracı oranları kimileyin faaliyet oranları ya da devir hızı oranları olarak da adlandırılır. Burada bakılan husus, şirketin varlıklarının ne ölçüde verimli kullanıldığıdır. Genelde verimliliği ölçülecek olan varlık kaleminin verimliliği bu kalemin tutarının şirketin hasılatına oranlanmasıyla hesaplanır.

İSO BBSK raporunda etkinlik ve verimlilik bölümüne bakalım. Bölümün adı da değişmeli! Verimlilik girdi etkinliğini (ya da etkenliğini) ve çıktı etkililiğini kapsayan üst kavramdır. Verimliliğin tanımı da çıktı/girdi biçimindedir.

Galiba raporun bu bölümünü Toygar Işıklı’nın ‘Makus Talih’ parçası eşliğinde okumak gerekecek!

Şirketlerin en genel verimlilik göstergesi olan varlık devir hızı (hasılat / toplam varlıklar) göstergesi 2023’de enflasyon düzeltmesi sonrası (EDS) olarak 0,83 iken 2024’de 0,85 olmuş eşdeyişle hemen hemen aynı kalmış!

Özkaynak (devir hızı) verimliliği (hasılat / öz kaynaklar oranı) 2023’de Enflasyon Düzeltmesi Öncesi (EDÖ) 2,88 olmuş ama EDS olarak sert bir biçimde 1,56’ya düşmüştü! 2024’de özkaynaklar ile satışların birbirine çok yakın oranlarda artması nedeniyle özkaynak devir hızı düşüş yönlü hemen hemen aynı kalarak 1,55 olmuş!

İşletme sermayesi (devir hızı) verimliliği 2023’de enflasyon düzeltmesi sonrası (EDS) olarak 1,62 iken 2024’de 1,68 olmuş. Bu hafif artışın nedeni net satışların dönen varlıklara göre daha yüksek oranda artması olarak gözükmektedir.

Şirketlerin katma değer finansal tablosu hazırlamamaları eksiği devam ediyor hala! Sosyal paydaşlar yaklaşımını sosyal sorumluluk projeleri sanıyor kimileri! Dünyada ESG (Çevresel, Sosyal ve Yönetişimsel) Raporlama’dan söz ediliyor, ama ülkemizde İSO 500’de (hem Birinci BBSK hem İkinci BBSK) bu iş kaşektik (!) bir görünümdedir, hele de ‘S’ boyutunda! İlgilisi Fortune Dergisi’nin bu konudaki araştırmasına bakabilir. Ben de köşemde daha önce yazmıştım.

2024 yılında İSO İBBSK’nun yarattığı........

© Aydınlık