Amazon’un kalbinde büyük beklentilerle başlayan COP 30 Taraflar Konferansı'da somut adımlar atılmadı. Türkiye'de Antalya'da toplanacak olan COP 31'e yönelik beklentiler daha da arttı.

Brezilya’nın, Amazon’un kalbindeki Belem şehrinde yapılan 30. Taraflar Konferansı (COP30)'nda yalnızca iklim değişikliğinin etkilerine uyum finansmanı hakkında zayıf da olsa elle tutulur bir karar alınabildi. Fosil yakıtlardan çıkış ve ormansızlaşmayı durdurma konularında beklenen yol haritaları üzerinde uzlaşmaya varılamadı. Çözümsüz kalan konular, yeniden görüşülmek üzere Antalya’da düzenlenecek COP31’e bırakıldı.

Her COP aynı ölçüde sonuç üretmeyebilir; bu, sürecin doğasında var. Ancak COP30, Uluslararası Adalet Divanı’nın devletlerin iklim değişikliği ile mücadeleden sorumlu olduğuna dair tavsiye görüşünü açıklamasından sonra düzenlenen ilk COP olma özelliğini taşıyor. 1.5°C hedefinin fiilen kaçmasının ağırlığıyla da birleşince, sadece yetersiz değil, endişe verici bir siyasi trendin parçası niteliğinde.

Zirve, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva’nın (daha çok bilinen adıyla Lula’nın) yüksek profilli çıkışları, Amazon’un kalbinde verilen “fosil çağını bitirme” mesajları ile başlamıştı. Oysa Brezilya'daki yüksek perdeden çıkışlarını tam tersi sürece aykırı adımlar atıldığı biliniyor. Lula 2023’te, tam da COP 28 dönemlerinde, Brezilya’nın petrol üretimini artıracak kararları onayladı ve petrol ihraç eden ülkelerden oluşan OPEC ’a dahil olmak istediklerini duyurdu. 2025’te Brezilya, COP30’a ev sahipliği yapacak olmalarına rağmen, OPEC ’a katıldı; petrol üretimini artırma planları da devam ediyor. Lula’nın “fosil çağını bitirme” mesajlarını, bu somut adımları bağlamında değerlendirmek gerekiyor. İşte üm bunlar, COP’larda edilen büyük lafların altının ne kadar boş olduğunu gösteriyor.

COP30’un etkisizliğinin bir diğer nedeni ise Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) zirveye katılmamasıyla oluşan liderlik eksikliğiydi. ABD’den açılan boşluğu Çin’in doldurması ve belirgin bir liderlik rolü üstlenmesi bekleniyordu, ancak öyle olmadı. Bu liderlik açığı, ev sahibi Brezilya’nın müzakerelere yeterince yön verememesiyle birleşince, COP30 kararları gerçek anlamda zayıf oldu.

COP30 kararında 59 paragraf yer alıyor. Bunlarında yalnızca sekizinde yeni bir karar alma ifadesi var. Kararların geri kalanı, ‘‘not ediyor’’, ‘‘tanıyor’’, ‘‘onaylıyor’’ gibi yeni bir adım içermeyen paragraflardan oluşuyor. Yıllarca alınan onca karardan sonra devletlerin hâlâ uygulamada ne denli zayıf olduğu göz önüne alındığında COP kararlarının bir niyet listesine dönüşmemesi gerekiyordu. Kararlarda fosil yakıtların bahsi bile geçmiyor.

Zirvenin en kritik başlıklarından biri fosil yakıtlardı. COP 28 karar metninde geçen fosil yakıtlardan ‘‘uzaklaşma’’ söylemiyle kısmi bir eşik aşılmıştı. COP30’un da fosil yakıtlardan tamamen ve adil bir şekilde çıkabilmek için bağlayıcı, zaman........

© Anayurt