Kitap fuarlar� kalabal�k �retmeye devam edebilir; ama okur �retmedi�i s�rece bu kalabal�k yaln�zca ge�ici bir g�r�lt� olarak kal�r.

Yusuf Tosun/ Yazar

Son y�llarda T�rkiye'nin farkl� �ehirlerinde artarak d�zenlenen kitap fuarlar� ve kitap g�nleri, k�lt�rel hayat�n canl�l���n� g�steren �nemli geli�meler aras�nda yer al�yor. Kitap okuma oranlar�n�n d���k seyretti�i, �zellikle gen� ku�aklar�n kitapla temas�n�n giderek zay�flad��� bir d�nemde bu t�r etkinliklerin k�lt�r ortam�n� hareketlendirdi�i a��k. Ancak say�ca �o�almalar�, tek ba��na nitelikli bir okuma k�lt�r� olu�turmak i�in yeterli de�il. Fuar alanlar�n�n kalabal�kla�mas�, her zaman ger�ek bir okur kitlesinin b�y�d��� anlam�na gelmiyor.

Bug�n kitap fuarlar� niceliksel b�y�melerine ra�men niteliksel olarak zay�fl�yor ve k�lt�rel bulu�ma i�levinden uzakla��yor.

Bu yaz�n�n kaleme al�nd��� tarih itibariyle "Edebiyat�n Her Hali" ana temas�yla kap�lar�n� kitapseverlere a�an T�rkiye'nin en b�y�k 42. Uluslararas� �stanbul Kitap Fuar� (T�YAP) (13-21 Aral�k) hen�z devam ediyordu. Fuar kapsam�nda, yurt i�i ve yurt d���ndan 1000'e yak�n yay�nevi, marka ve sivil toplum kurulu�u, �nl� yazarlar ve okurlar yer al�yor. Fuarda 400'den fazla k�lt�r etkinli�i ile 2000'den fazla imza g�n� var.

Bu yaz�da, hem bir yazar hem de bir okur olarak son d�nemde kat�ld���m kitap fuarlar� �zerinden edindi�im g�zlemler ve daha �nce kat�ld���m etkinlikler �����nda, kitap fuarlar�n�n bug�n hangi i�levi �stlendi�ini, kar�� kar��ya bulundu�u temel sorunlar� ve daha nitelikli bir fuar anlay���n�n nas�l m�mk�n olabilece�ini de�erlendirmeye �al��aca��m.

Kitap fuarlar�n�n de�i�en i�levi

Bir zamanlar kitap fuarlar�, okur ile yazar�n do�rudan ileti�im kurabildi�i; yay�nevlerinin yeni eserlerini tan�tt���; kitap merkezli, yo�un ve se�kin bir k�lt�rel atmosferin kuruldu�u �zel mek�nlar olarak g�r�l�rd�. Bu fuarlar, sadece kitap sat���n�n de�il, ayn� zamanda entelekt�el bir bulu�man�n, d���nsel bir payla��m�n adresiydi.

Bug�n ise tablo belirgin bi�imde de�i�mi� durumda. B�y�k �ehirlerdeki mega fuarlar da, Anadolu'nun butik �l�ekli organizasyonlar� da giderek bir "panay�r", "�enlik" ya da daha genel bir ifadeyle "k�lt�rel e�lence alan�" g�r�n�m� kazan�yor. Elbette bu d�n���m�n fuarlara dinamizm kazand�ran olumlu yanlar� var; daha fazla insan�n k�lt�rel bir etkinlik i�inde yer almas� k���msenecek bir geli�me de�il. Ancak kalabal���n yo�unlu�una ra�men kitaplara y�nelik nitelikli ilginin belirgin bi�imde azalmas�, g�z ard� edilemeyecek bir sorun olarak kar��m�za ��k�yor.

Fuarlar�n b�y�k b�l�m�n�n kalabal�kla�mas�nda okul idarelerinin ��renci gruplar�n� topluca fuar alan�na y�nlendirmesi ba�at bir rol oynuyor. B�ylece ziyaret�i profili h�zla �ocuk ve gen�lere do�ru kayarken, yeti�kin okurun fuarlardan uzakla�t��� net bi�imde hissediliyor. Bu durum, hem fuarlar�n hitap kitlesini daralt�yor, hem de k�lt�rel derinlik arayan okurlar�n beklentilerinin kar��lanmas�n� zorla�t�r�yor. Nitelikli sohbetlerin, edebiyat tart��malar�n�n, d���nsel bulu�malar�n yerini giderek y�ksek sesli bir kalabal�k ve h�zla t�ketilen pop�ler i�erikler al�yor. Nitekim Yay�nc� Meslek Birlikleri Federasyonu (YAYFED) verilerine g�re, 2025'te felsefe, tarih ve sanat gibi entelekt�el i�eriklerin bas�m�nda y�zde 30'u a�an bir d���� ya�and�.

Kitap fuarlar�n�n ge�irdi�i bu d�n���m fuarlar� daha g�r�n�r k�larken, onlar�n as�l i�levi olan nitelikli okuma k�lt�r�n� besleme rol�n� zay�flat�yor. Bu nedenle fuarlar�n yeniden d���n�l�p tart���lmas�, oda��n�n tekrar kitaba ve okura kayd�r�lmas� k�lt�rel hayat a��s�ndan �nemli bir gereklilik h�line geliyor.

Okur profilindeki d�n���m ve pop�lerle�me

Son y�llarda �zellikle gen� ku�aklar�n okuma al��kanl�klar�nda belirgin de�i�imler g�zleniyor. Dijital platformlar�n hayat�n merkezine yerle�mesiyle fiziksel okuma azal�rken; ekran temelli, h�zl�........

© Açık Görüş