3 Kasm 2002'yi sadece bir siyasi olay olarak deil, devlet aklnn millet iradesiyle yeniden inasnn balang izgisi olarak grmek gerekir. nk o gn kan sonu, siyasetin mevcut aktrlerini tasfiye ederken onlarn yerine sadece yeni bir parti deil, bsbtn yeni bir zihniyet biimi koymutur. Bu zihinsel srama, Trkiye'nin modernleme tarihinde ilk kez devleti koruma refleksinden devleti yeniden kurma bilincine geiini mmkn klmtr.

Ercan Demirci/ Tarihi, Yazar

5 Kasm 2025 gn, Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan, partisinin grup toplantsnda tarih bir konuma yapt. ve d siyasete dair gncel konulara deindikten sonra, konumasn AK Parti'nin kurulu yl dnmne balayarak AK Parti ncesi ve sonras Trkiye'yi karlatrmal biimde ele ald. Erdoan, Trkiye'nin 23 ylda, savunma sanayiinden altyapya, enerjiden d politikaya, dijitallemeden toplumsal refaha kadar geirdii dnm anlatt. Bu mukayese, yalnzca bir baar tablosu deil; 3 Kasm 2002'de balayan zihinsel devrimin olgunluk evresinin teyidiydi.

Tarih, byk krlmalar genellikle yaandklar anda deil, onlar izleyen yllarda anlamlandrr ve tanmlar. Bir an gerek milad ou zaman sonradan kazanlan farkndalkta ortaya kar. 3 Kasm 2002 de byle bir milattr. O gn Trkiye sanda giderken ne bir devrin kapandn ne de yeni bir zihniyetin domakta olduunu fark etmiti. Fakat bugn, yirmi yl akn srenin salad perspektifle bakldnda, 3 Kasm'n yalnzca bir seim deil, Cumhuriyet'in ikinci kurulu momenti olduu ak biimde grlmektedir.

Bu tespiti doru kavrayabilmek iin 3 Kasm' sadece bir siyasi olay olarak deil, devlet aklnn millet iradesiyle yeniden inasnn balang izgisi olarak grmek gerekir. nk o gn kan sonu, siyasetin mevcut aktrlerini tasfiye ederken onlarn yerine sadece yeni bir parti deil, bsbtn yeni bir zihniyet biimi koymutur.

Paradigma deiimi

Bu dnm, devleti dnme ve ynetme tarznda kkl bir deiim balatmtr. 3 Kasm, bir partinin zaferinden te, tarihsel bir zorunluluun ve milletin sreklilik talebinin kesiim noktasnda domu bir yeniden kurulu momentidir. Bu ynyle, AK Parti'nin siyasal programn aan bir anlam tar; mesele, vizyon ya da misyondan te, bir paradigma deiimidir.

Cumhuriyet'in birinci kuruluu 1923'te, imparatorluk enkaz zerinde devletin varln temin etme iradesiydi. Ancak 3 Kasm 2002, bu varoluun anlamn yeniden kurma ve uyarlama eiidir. Bir devletin ikinci kuruluu, snrlarn deil zihnini yeniden tanmlad andr. Bu kez mesele, ilkinin aksine toprakla deil zamanla ilgilidir. Trkiye, 20. yzyln mirasn devralmakla kalmam, onu arasallatrarak kendi an kurma iradesi gstermitir.

O gn yaananlar, ilk bakta sradan bir iktidar deiimi gibi grnse de zamanla bir ynetim paradigmas deiimine evrilmitir. 3 Kasm 2002, Trkiye'nin yeni bir ynetim dili bulduu gndr. Devlet, "gn kurtarmak" refleksinden "gelecei kurmak" vizyonuna ynelmitir.

Bu zihinsel srama, Trkiye'nin modernleme tarihinde ilk kez "devleti koruma" refleksinden "devleti yeniden kurma" bilincine geiini mmkn klmtr. nk 3 Kasm, yalnzca iktidarn deil, devlet aklnn yeniden yazld gndr.

Ancak bu milad bugnn berraklyla okurken, o dnemin karanlk atmosferi hatrlanmaldr. 3 Kasm'da semen ne stratejik zerklikten ne de yerlilemeden haberdard. Semen sadece yorgundu. Uzun yllar sren koalisyonlar, IMF, ekonomik krizler ve belirsizlikler, devletin karar kapasitesini kilitlemiti. Toplum, bu yorgunluktan kurtulmann yolunu aryordu. Fakat bu arayn iinde, bugnn kurumsal atlmlarn mmkn klacak sezgisel bir yn vard: devletin yeniden kendi aklyla dnmesi gerekiyordu.

Bu sezgiyi stratejiye dntrebilen tek kii, Recep Tayyip Erdoan'd. Erdoan'n portresi, 3 Kasm' bir "sonu"tan ok bir "balang"a dntren kurucu mizacnda ekillendi. O, siyasetin akna kaplan biri deil; akn ynn deitirebileceini fark eden, bunun iin risk alabilen ve bedel demekten ekinmeyen bir liderdi. Erdoan, oku hedefe atmakla yetinmeyen; gerekirse hedefin yerini deitirebilen bir sezgiye sahipti.

Baarsnn srr yalnzca alkanlnda deil; rzgr bekleyenlerden deil, rzgrn ynn tayin edenlerden olmasnda gizlidir. Onun stratejik dehas, hedefi grnr klmadan nce menzili ina etme kudretindeydi. Erdoan siyaseti bakalarnn kotuu bir pist olarak deil, kendi elleriyle izdii rota........

© Açık Görüş