Deprem blgesinin yeniden inasnn tamamlanmas, enflasyon rakamlarnn normallemesi, cari an bir problem alan olmaktan karlmas, kamu harcamalarnda yaanlan dengelenme ve yabanc yatrmc algsnn dzelmeye balamas, Trk ekonomisi iin olumlu gelimelerdir. Fakat kreselde yaanan kriz ve oklar Trk ekonomisini ciddi ekilde etkileyebilir.

Dr. Deniz stikbal/ Medipol niversitesi

Dnya ekonomisi son be ylda birok krizle kar karya kald. Bu krizlerin banda salgn yer alrken son dnemde blgesel atmalar daha fazla ne kt. Salgnn etkileri henz tam anlamyla ortadan kalkmamken Ukrayna Sava, Ticaret Savalar, Enerji ve Tedarik Krizi, Kzldeniz'deki atmalar ve ran-srail-Filistin Sreci kresel ekonomiyi etkisi altna ald. Kovid-19 retimi, tedarik ve istihdam piyasas zerinde ciddi negatif etkilere neden olurken birok merkez bankas faizleri indirerek mcadeleyi tercih etti. Piyasaya enjekte edilen miktar 20 trilyon dolar aarken devletler borlanma yoluna giderek gnmze kadar 130 trilyon dolarlk ek finansman kullandlar. Faizlerin d firmalara ucuz maliyetle borlanma imkn salarken fiyatlar ek likidite, arzda d ve tedarik problemleri sebebiyle ykselmeye balad. ift haneli enflasyon rakamlarna ulalmas uzun srmezken Ukrayna Sava patlak verdi. Petrol ve doalgaz rakamlar 1973-1974 enerji krizinde olduu gibi hzla srad ve zellikle gelimi ekonomilerde fiyatlarn ykselmesine sebep oldu. Rusya'ya uygulanan yaptrmlar Avrupa genelinde bir enerji arz kriz ihtimaline yol aarken Dou Avrupa Ukraynal mltecileri arlamak zorunda kald. Asya lkeleri ise bu srete gda rnlerinde stoklama yntemlerine bavurmaya balad. Ukrayna ve Rusya tarm rnleri global arznn yeterli dzeyde salanamamas ise Birlemi Milletler (BM) Gda Fiyat Endeksini tarihi zirvelere tad.

Kresel salgn siyaseti de vurdu

BM Gda Fiyat Endeksi tm dnyay ilgilendirmesi nedeniyle krizlerin etkilerini ortaya koydu. 2019'da endeks 100 civar rakamlarda iken 2022'de 165'e karak kaytlara alnd tarihten itibaren en yksek zirveye eriti. Gda fiyatlarndaki yaanan art enerji rnlerindeki zirvelerle birleirken enflasyon rakamlar birok lkede ift haneye kt. retici tarafnda ise taneli rakamlarn grld lkeler oldu. zellikle gelimi ekonomilerde meydana gelen fiyat artlar ardndan siyasi sonular douracak yeni hkmetlerin baa gelmesine sebebiyet verdi. ngiltere, Almanya, ABD ve talya'da mevcut iktidar partileri ezici ekilde seimleri kaybettiler. Yerel seimler asndan ngiltere'de yaanan son gelimeler ise salgn dneminde iktidarn ciddi ekilde yenildii bir srece evrildi. Kresel salgn sadece ekonomilere deil........

© Açık Görüş