Oliver Cromwell (1599–1658), İngiltere tarihinde hem diktatör hem kahraman olarak anılan nadir figürlerden biridir. Kimi tarihçiler onu özgürlük ve dini vicdan adına krala meydan okuyan bir devrimci olarak överken, kimileri ise parlamentoyu fesheden ve halk iradesini askeri zorla bastıran bir diktatör olarak mahkum eder.

Bu zıtlık, büyük oranda Cromwell’in şahsında vücut bulan “karizmatik otorite” olgusundan kaynaklanır.

Sonradan Max Weber’in kavramsallaştırdığı bu otorite türü, liderin toplumsal düzeni dönüştürme iddiasını “ilahi bir görev” ve “tarihi zorunluluk” gibi kavramlarla meşrulaştırır. Cromwell, Tanrı’nın iradesini yeryüzüne taşımayı görev edinmiş bir kurtarıcı gibi davranmış; bu da onu bir yandan halkın umudu, diğer yandan korkusu haline getirmiştir.

Öte yandan, toplumları dönüştürme arzusu, her zaman özgürleştirici olmaz. Cromwell örneğinde olduğu gibi, bu tür liderlik çoğu zaman katı bir ideolojiyle birleşerek muhalefeti bastırma meşruiyetine de dönüşebilir.

Örneğin, İrlanda seferinde sergilenen aşırı şiddet, farklı dini inançlara gösterilen........

© 12punto