Çevre sorunlarını kısaca tanımlamak istersek, insan faaliyetleri veya doğal süreçler sonucunda doğanın dengesinin bozulmasıyla ortaya çıkan, ekosistemleri, insan sağlığını ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen problemlerdir diyebiliriz. Aslına bakarsanız doğal süreçler sonucunda ortaya çıktığı düşünülen çevre sorunlarının doğanın re jenerasyon süreci olduğu söylenebilir. Ancak insan faaliyetleri sonucunda oluşan düzensizlik ise doğal süreci bozan ve tersine çeviren sorunlardır.
Söz konusu sorunlar; hava, su ve toprak kirliliği, iklim değişikliği, ormansızlaşma, asit yağmurları, biyolojik çeşitliliğin azalması, çölleşme, atık sorunları ve doğal kaynakların tükenmesi gibi çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilir. Genellikle sanayileşme, kentleşme, bilinçsiz tüketim ve çevreye duyarsız politikalarla geriye dönüşümü olmayan çevre sorunları meydana gelmektedir.
Bu sorunlar temelinde insan ihtirasından kaynaklandığı için aynı zamanda ahlaki ve dini boyutları olan krizlerdir.
Geldiğimiz noktada çevre sorunlarının kahreden etkileriyle yüzleşiyoruz, yüzleşmek zorundayız. Bu zorunluluktan dolayı takipçisi olan dinler ve ahlak öğretileri çevre sorunlarına karşı düşünceler ve tepki hareketleri ortaya koymaya çalışmaktadır.
Doğrusu İslam dini, insanın doğa ile olan ilişkisini düzenleyen güçlü bir ahlaki temele sahiptir. Bu bağlamda Kur'an-ı Kerim, insanın yeryüzündeki konumu, doğayla olan ilişkisi ve çevreye karşı sorumlulukları açısından önemli ilkeler ve görevler sunar.
Kur'an-ı Kerim'in çevre anlayışı, temel kavramlar ve ilgili ayetlere geçmeden önce yazımızda ayetlerin tarihsel (anlamını) bağlamını değil literal anlamını öncelediğimizi belirtmek isterim. Zira Kuran'ı Kerim'in nüzul döneminde bugünkü anlamda çevre sorunlarının olmadığı bilinen gerçeklerdendir. Amacımız her iki metodoloji arasında karşılaştırma yapmaktan ziyade mesajın sonuç itibariyle çevre sorunlarıyla ilişkisini ortaya koyabilmektir.
Kur'an-ı Kerim'de insanın yeryüzündeki statüsü “halife” olarak tanımlanır:
“Hani Rabbin meleklere, 'Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım' demişti...” (Bakara, 2/30)
Tarih bize göstermektedir ki, halifelik tanımı........

© Yeşilgiresun