Osmanlı'nın zayıfladığı 18. yüzyılın sonlarında bile, Balkanlar'daki Osmanlı yönetimi hakkında Iorga şu tespitleri yapmaktadır: “Slav, Arnavut, Rum asıllı reaya, hayırsever Kayser II. Joseph'in ve yumuşak başlı II. Leopold'un (Belçika Kralı), Alman asıllı olmayan uyruklarından çok daha özgür dolaşıyordu ve çok daha hafif olan işinin meyvelerini, çok daha rahat toplayabiliyordu. Diğer eyaletler (Romen prenslikleri) gibi, sürekli savaşla karşı karşıya kalmayan bu bölgelerdeki köylü, tarlasını huzur içinde ekiyor. Fakir de olsa, evinde mutlu yaşıyor, barışın meyvelerini topluyordu.” Jorga ayrıca, 1793 yılında, Rus elçisinin refakatçisi olarak bölgede bulunan Struve'yi kaynak göstererek, bölge halkının bir seferde ödenen, “âşar ve başka hafif vergileri ödediğini belirtmektedir (Jorga, “Osmanlı İmparatorluğu Tarihi”, Cilt V, s. 100).
Amerikalı tarihçi Bruce W. McGowan, Balkanların tek bir devlet çatısı altında, uzun süre, savaşsız bir ortama kavuşmasının, buralarda ticareti canlandırdığı ve şehirleri geliştirdiği üzerinde durmaktadır.
Balkanların, Türklerin hâkimiyetine geçmesi, bu bölgelerin Katolikleşmesini önlemiştir. Sokullu Mehmet Paşa'nın, Sırp Ortodoks Kilisesi'ni yeniden canlandırması, Sırpların, Rum Patrikhanesinin nüfûzundan çıkmalarını sağlamıştır. Böylece, daha önce, Rumcayı da dil olarak benimseyen Sırplar, süratle, Helen kültürünün etkisinden kurtulurlar (Erhan Afyoncu, “Sorularla Osmanlı Tarihi”, s. 175,176).
1699 Karlofça Antlaşması ile, Venediklilere bırakılan Mora'da, Venediklilerin, Katolikliği yayma çabaları ve Ortodoks Ruhbanların, İstanbul'daki Patrikhane ile irtibat kurmalarını yasaklamaları ve yapılan baskılar üzerine, Fener Rumları, Padişah III. Ahmet'e resmen müracaat ederek, Mora'nın kurtarılmasını isterler (Jorga, age. Cilt IV, s. 274).
1711 yılında, Ruslara karşı kazanılan Prut zaferi ile, yüksek bir moral kazanan Osmanlı ordusu, 1715 yılında, Mora'yı yeniden fetheder.
Kıbrıs'ın fethinden sonra, Franklar zamanından beri uygulanan, ahâlinin mecburî ücretsiz çalıştırılması angaryası, bidat........

© Yeşilgiresun