Tolerans, hoşgörü anlamına gelir. Ayrıca, barış içinde severek ve memnuniyetle kabullendiğimiz hatalar da “Tolerans“ olarak açıklanır.

Voltaire, sözlüğünde, ‘Tolerans’ kelimesini Türk’lerle açıklıyor. Dinlere saygıdan örnek vererek sebeplendirmiş. Alıntı yapalım;

“Türklerin karakterinde büyük tezatlara rastlanır: Sert olmalarının yanı sıra merhametlidirler. Sahip olmayı severler, fakat hırsızlıkları neredeyse hiç yoktur. Boş vakitlerini kötüye kullanmazlar. İçlerinden pek azı birden fazla kadınla evlenir. Avrupa'daki büyük merkezlerin içinde en az genelev kadını bulunan şehir İstanbul'dur. Dinlerine sıkıca bağlı olan Türkler, Hıristiyanları sevmezler, kâfir gözüyle bakarlar. Bununla beraber, onları ülkelerinin her yerinde, hatta devlet merkezlerinde bile hoş görür ve korurlar. İstanbul'daki Hıristiyan mahallesinin sokaklarında, paskalya yortusunda yapılan ayinlere izin verildiği gibi, muhafızlık etmeleri için de törenlerin başında dört yeniçeri bulundurulurdu.”

Eserlerinden derlenen kitapta Voltaire, Osmanlı zaman dilimini kapsayan Türk-Müslüman tanımında, Türkleri de İslamiyeti de bir ansiklopediste yaraşır şekilde kaleme almıştır. Türklerin çağdaş ve evrensel düzeyini net örneklerle ifade etmiştir. Bu yansızlığıyla, kişiliğini ve yazım ahlakını bozmamıştır.

İnsanı anlamak, hayatı anlamaktır. Türk, insanı anlar. İnsanı, insan anlar! İlk inandığı GökTengriden, kavuşunca Yüce Mevla’dan ve sonrasında Mevlânâdan.

Geçen ay TRT1’deki 9 eylülümüz içerikli ‘Ertesi........

© Yeniçağ