Alevî-Bektaşî kültüründe saygı gösterilen belli-başlı şairler vardır. Bu şairlerden yedisi, “Yedi Ulu Ozan” adıyla anılıp “büyük şair” olarak kabul görmüştür. Bunlar; Nesîmî, Fuzûlî, Hatâyî, Pir Sultan, Kul Himmet, Virânî ve Yemînî’dir. Bu şairlerden ilk altısı üzerine pek çok çalışma yapılmış ve eserleri, manzumeleri yayımlanmıştır. Yedinci şair olan Yemînî, yalnızca Fazîlet-nâme adlı 7409 beyitlik mesnevisiyle şöhret bulmuş ve yapılan çalışmalar bu eseri üzerine yoğunlaşmıştır.

Fazilet-nâme’nin dili Osmanlıca’nın ilk devirlerini ve Eski Anadolu Türkçesi’nin izlerini taşımaktadır. Yeminî’nin bazı dizelerinde:

Su taşgundur geçidin bilmemişüz

Ne yerdendir yolını bulmamışuz

biçiminde yalın bir Türkçe kullanılmıştır.

Fazilen-nâme’nin konusuna bakıldığında ise 19 faziletin, birer bölüm olarak tek tek açıklandığı görülür. Hz. Ali’nin anne karnından itibaren başlayan ve şehit edilmesine değin süren yaşamını, erdemlerini, olağan ve olağanüstü eylemlerini (kerametlerini) şiirsel bir anlatımla açıklamaktadır.

Fazilet-nâme’nin özünü oluşturan 19 Fazilet bölüm öyküsü Rüknettin’in metninden gelse de, ortaya çıkan tasavvuf anlayışı Yeminî’nin kendisine aittir. Yeminî Çeviriye sadık kalmamış; öze sadık kalıp Farsça düz metni şiirle Türkçeleştirerek sanat yeteneğini gösterdiği gibi kendi şiirleriyle de süsleyip zenginleştirmiştir.

Hz. Ali, İslam tarihi açısından önemli bir zemine oturtulduğu için dini kaynaklarda onun hayatına, faziletlerine, örnek davranışlarına oldukça yer verilmektedir. Bunun dışında Türk edebiyatı sahasında, gerek Klasik Türk edebiyatında “medhiye” türünde, gerek Türk Halk edebiyatında “deme, nefes, deyiş” gibi türlerde Hz. Ali’ye olan sevgi ve bağlılık sık sık dile getirilmiştir.

Hz. Ali sevgisini samimi bir üslupla eserinde işleyen, eserinin tamamında bu sevgiyi canlı tutan şairlerden birisi de 15-16. yüzyıl aralığında yaşamış, Alevî-Bektaşî kültüründeki “Yedi Ulu Ozan” arasında yer alan Derviş Muhammed Yemînî’dir.

Yemînî, Semerkantlı hafız bir babadan olup asıl adı Derviş Muhammed’dir. Eserini H 925 yılında tamamladığını, bu eserin aslında Şeyh Rükneddin’in aynı adlı Farsça mensur bir eseri olduğunu ve kendisinin bunu Türkçe nazma çevirdiğini:

Zuhurın Haydar’un eyleyelim yâd

İdelüm nesrîni nazmıla bünyâd

biçiminde bir beyitle dile getirmiştir.

Alevî-Bektaşî kültür ve edebiyatında Yedi Ulu Ozan’dan biri sayılan........

© Yeniçağ