Ortadoğu’nun kalbinde yükselen İsrail–İran gerilimi, yalnızca günümüzün jeopolitik dengelerini sarsmakla kalmıyor; beş bin yılı aşan dinî ve etnik mücadelelerin tarihsel izdüşümlerini de gözler önüne seriyor. Yahudiliğin kadim örgütlenmeleri, kadim peygamberlik geleneğinden başlayarak antik İsrail krallıklarına, diasporaya ve nihayetinde modern ulus-devlete uzanan bir çizgide evrildi. Bu süreçte Hristiyanlık, İslam ve başka inançlarla kesişen ittifaklar, ayrışmalar ve silahlı çatışmalar, bölge halklarını defalarca yeniden tanımlamak zorunda bıraktı.

Yahudiliğin M.Ö. 2000 yılda biçimlendiği dönemde tapınak temelli birliktelik, tek Tanrı inancını merkezi kıldı; bu yapı, sonraki yüzyıllarda İsa sonrası Hristiyan ve 7. yüzyılda İslam fetihleriyle ayrı kulvarlara ayrıldı. Haçlı Seferleri’nde Hristiyan krallıklar Kudüs’e yürüyüp Haç’ı dikti; Osmanlı döneminde İslam hilafeti, “imanın kılıcı”nı savunarak Filistin’e uzandı; İngiliz manda yönetimi, Siyonist göçü resmî ideolojiye dönüştürdü. Böylece toprak mülkiyeti, inanç aidiyetiyle iç içe geçti, “kutsal toprak” mefhumu hem inanç hem strateji nesnesi haline geldi.

Bugün İsrail’in İran’ın balistik füzeleri ve proxy gruplarla yükselttiği “varoluşsal tehdit” söylemi, tarihi travmaları yeniden açıyor. Tahran’ın nükleer kapasite........

© Yeni Yaşam