menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

Allah-Evren-İnsan ilişkisi ve deizm tartışmaları

14 4
09.04.2025
Deizm, Allah'a inanan fakat dinleri dikkate almayan bir düşünce biçimi olarak tanımlanabilir. Günümüzde bazı gençlerde deizme yönelim olmasının nedeni olarak, siyasi ya da toplumsal görüşlerin din gibi sunulması ve bu duruma gösterilen tepkiyi sayabiliriz. Bazı dayatma yorumları kabul etmeyen, ancak ateist de olmak istemeyen gençler, kendilerini genellikle "deist" olarak tanımlamaktadır. Bu tercih çoğu zaman felsefi bir temele, bir Tanrı tasavvuruna dayanmaz. Aslında, bu gençler din konusunda daha doğru bilgiye ve aydınlatıcı kişilere ulaşamadıkları için kendilerini boşlukta hisseder, dini konu ve tartışmalardan uzak durmaya çalışırlar.

Deist düşüncede Allah'ın, yeryüzüne ilk dokunuşundan sonra hiçbir şeye müdahale etmeyeceğini iddia eden durağan Tanrı anlayışı hâkimdir. Ancak bu yönelimdeki kişiler bazen panteizme (her şey Tanrı'dır düşüncesi) de kayabilmektedir.

Oysa İslami düşünce sistemi, özellikle tasavvufi öğreti, Allah'ın sürekli olarak varlık âlemine tecelli ettiğini ve âlem ile dinamik bir ilişki içinde olduğunu savunur. Mevlânâ, İbnü'l-Arabî ve diğer Anadolu erenleri Allah ve evren arasındaki ilişkiyi Kur'an ve Hadis ışığında açıklayan bir kâinat tasavvuruna sahiptir. Bu kâinatı okuma tasavvuru Vahdet-i vücûd anlayışı ya da yorumu olarak da ifade edilebilir.

Muhyiddin Arabî bu varlık anlayışının simgeleşmiş en ünlü ismidir. Ortaya koyduğu âlem (evren) tasavvuru Allah-âlem-insan ilişkisinin sırlarını nübüvvete uygun bir şekilde açıklamıştır ve yüzyıllardır tartışılmaktadır.

Vahdet-i vücûd anlayışı, İslam dinini özümsemiş bir aklın en üst noktada kullanılmasını gerektiren ve insanlığın aradığı Allah-âlem-insan ilişkisini açıklama iddiasında olan önemli bir düşünce sistemidir.........

© Yeni Mesaj