İsrail-Hamas savaşında ateşkes beklentisinin güçlendiği bir dönemde, yaygınlaşma eğilimi taşıyan yeni bir çatışmanın fitili ateşlendi. Hamas ve Filistin’le dayanışma adına İsrail’le askeri sürtüşme yaşayan, zaman zaman da genellikle İsrail’in kuzeyini İran’in hibe ettiği füzelerle hedef alan ve bu nedenle sayısı seksen bin civarında İsrail vatandaşını güneye göçmeye zorlayan Hizbullah örgütünün siyasi ve askeri üst liderliğinin neredeyse tümü, İsrail’in nokta operasyonlarıyla etkisiz hale getirildi. İsrail’in hava saldırılarıyla Hizbullaha verdirdiği kayıpların envanteri henüz bir çıkarılmış değil. İran’ın bölgedeki en önemli taşeron gücü olan Hizbullah örgütüne karşı girişilen bu onur kırıcı saldırılar, İran’ı zoraki de olsa, ikinci kez, İsrail topraklarına dönük askeri bir tepki vermeye zorladı. Bu nedenle İsrail ikinci kez büyük bir hava operasyonuyla İran tarafından hedef alındı. İran’ın önceki doğrudan ilk askeri tepkisi, Şam’daki İran büyükelçiliğine ait bir binaya İsrail tarafından yapılan bir saldırıda bazı İranlı üst rütbeli askerlerin öldürülmesine misilleme olarak 13 Nisan 2024 tarihinde gerçekleşmişti.

Daha sonra, Hamas’ın siyasi lideri İsmail Haniye’nin İran’ın başkentinde İsrail tarafından öldürülmesini ABD’nin caydırıcı gücü ve Batı’nın telkinleriyle sessizce geçiştirilmişti.

İran’ın misilleme olarak İsrail’e yaptığı son saldırılar genellikle etkisiz kalmış ve yeni bir İsrail saldırısına meşruiyet kazandırmaktan başka, İsrail üzerinde henüz herhangi bir caydırıcılık üretmemiştir.

İkili arasındaki çatışma, İsrail’in, Güney Lübnan ve Beyrut’un Hizbullah örgütünün varlık gösterdiğini varsaydığı mahallelerinde sürdürdüğü saldırılarla yoğunluk kazanıyor. Şimdi İran ve İsrail birbirlerine karşı hem doğrudan doğruya hava saldırılarıyla yanıt vermekte hem de Lübnan, Suriye, Irak ve Yemen üzerinden dolaylı olarak çatışma eğilimini devam ettirmektedir.

Bu savaşın olası gelişim çizgilerini ve sonuçlarını saptayabilmek için çatışan tarafların ve destekçilerinin bölgeye ilişkin amaçlarını ve bu amaçları gerçekleştirmede seferber edebilecekleri olanakların neler olduğunu anlamak gerekmektedir.

Bu çatışmanın doğrudan tarafları durumunda olan Iran İsrail devletini ortadan kaldırmayı veya bunun mümkün olmadığı durumlarda, yandaş grupların desteğiyle İsrail’e karşı bir üstünlik kurmayı amaçlamaktadır. İsrail ise, kendi çevresindeki devletlerin İsrail dostu olmasa bile, İsrail karşıtı bir tutum takınmalarına engel olmaya ve günümüzde İran’ın bölgede oluşturduğu etkiyi bertaraf etmeye çalışmaktadır. Aşağıdaki nedenlerden/koşullardan ötürü, İran’ın hedeflerine ulaşmasının pek de mümkün olmadığı anlaşılmaktadır:

1.........

© Yeni Düzen