Rahmetlik Ayhan Kaymak’ın kızı, Faiz Kaymak’ın torunu Peri Kaymak, “Dedemi Kıbrıs’ta hatırlayan pek yoktur… ama bu yurtsever kişinin yıllar evvel halkı için neler yaptığını öğrenmek isteyenler için bunu paylaşmak istedim. Kardeşim Turhan bütün bu bilgileri titizlikle derleyip kaleme aldı” diyor ve bir link paylaşıyor: “Türk Dünyası Ansiklopedisi”nde, Faiz Kaymak’ın hayatını kaleme alan torun Turhan Kaynak’ın yazısının link’i bu…

AİLE DOSTUMUZDU…

Rahmetlik Faiz Kaymak, aile dostumuzdu… Onun Köşklüçiftlik’teki evine gittiğimizi de hatırlarım ben küçükken… Köşklüçiftlik’te yaşayan Şerif Deyzemin evine da geldiklerini hatırlarım… Annem onunla ilgili pek çok şey anlatırdı bana… New York’a gidişini, orada gökdelenlere bakmak isterken, “gappellagi”sinin başından düşmesini ve bunun gibi ilginç anekdotlardı bunlar… Rahmetlik Faiz Kaymak da, rejimin itip kaktığı insanlardandı… Nihayetinde, ona “liderlik”ten el çektirilmişti… Onun değerli anısına saygılarımızla, torunu Turhan Kaymak’ın yazısını iki bölüm halinde yayımlıyoruz…

BİR LİDER…

Faiz Kaymak

(31 Mart 1904 – 27 Temmuz 1982)- Kıbrıslıtürk lider, öğretmen ve köşe yazarı…

Yazar: Turhan Kaymak

Yayınlanma Tarihi: 12 Ekim 2025

Faiz Kaymak 1940’lı yıllarda Kıbrıslıtürkler’in siyasi ve toplumsal haklarını korumak amacıyla oluşan ilk teşkilatlanma çabaları içinde aktif rol oynamış ve 1952 de Kıbrıs Türk Kurumları Federasyon (KTKF) Başkanlığına seçilmiştir. Kaymak 1957 yılına kadar Kıbrıslıtürkler’in liderliğini yapmış, uluslararası aktörlerle Kıbrıslıtürk Toplumu adına ilk temasları kuran ve Türkiye’nin Kıbrıs’ı “ulusal dava” olarak benimsemesinde öncülük etmiş bir şahsiyettir. Faiz Kaymak, Eylül 1952’de Türkiye Cumhurbaşkanı Celal Bayar da dahil olmak üzere Türkiye Cumhuriyeti yetkililerinin resmen görüştükleri ilk Kıbrıslıtürk liderdir. Kıbrıs Türk Kültür Temsil Heyeti yöneticiliğini de yapmış olan Kaymak 1952’den itibaren altı yıl süreyle Kıbrıslıtürkler’i örgütlenmiş şekliyle, içte ve dışta temsil eden ilk lideri olup 1954 yılında Kıbrıs konusunun Birleşmiş Milletler’e sarkması sonucu New York’a giden ilk delegasyona başkanlık etmiştir. Faiz Kaymak 1957 yılında değişen iç ve dış siyasi dinamikler sayesinde liderlikten çekilmek durumunda kalmıştır.

İlk Yılları: 1904-1941

1904 yılında Lefkoşa’da dünyaya gelen Faiz Kaymak’a doğumunda verilen isim Ahmet’ti. Okul sıralarında öğretmeni ve zamanın Müftüsü Ziyai Mehmet Efendi tarafından ona Faiz ismi verilmişti. Aile tanımlaması olan Kaymak soyadını (aile Hacı Kaymaklar olarak bilinirdi) 1940 yılı başlarında benimsemesinden sonra imzasını hep ‘A. Faiz Kaymak’ olarak atmıştır. Zehra ve Hüseyin çiftinin dört çocuğunun en küçüğüydü. Lefkoşa İdadisi’nde (ortaokul ve lise) okurken müdür ve öğretmenlerin takdirini kazanmış olması nedeniyle öğretmen olmuş, ilk tayini Limasol’a çıkmıştı. Sonrasında Lefkoşa’ya Mektebi Rüştiye’ye atanmıştı. Rüştiye ve İdadi o zamanlar Müslüman Cemaati’nin tek çatı altında ortaokul ve lisesiydi. Faiz Kaymak’ın yetiştirdiği öğrenciler arasında Türkiye’nin önemli siyasi şahsiyetlerden Alparslan Türkeş, Kıbrıs Davası’nın oluşumunda Türkiye’de önemli roller üstlenecek olan Mehmet Ertuğruloğlu ve Mehmet A. Pamir de bulunmaktadır. Türkeş, Kaymak’ın Türklük ve Türkçülük şuurundan derin ilham aldığını belirtip onu şöyle hatırlamaktadır: “Kıbrıs Türkünün mücadelesinde şöhret yapan Faiz Kaymak, öğretmenimiz oldu. Faiz Kaymak, Dr. Fazıl Küçük ve Avukat Rauf Denktaş Kıbrıs’ın kurtuluş mücadelesinde rol oynayan büyük isimlerdir.”

12 YIL SÜRGÜNDE ÖĞRETMENLİK…

Faiz Kaymak neslindeki birçok Kıbrıslı Türk aydın gibi Türklüğe ve Atatürk inkılaplarına kolayca intibak etmiş ve İngilizlerin 1878 senesinde adayı devraldığından beri yatan “öksüzlük” hissini giderebilmek amacıyla öncülük etme durumuna gelmişti. 1925 yılında öğretmenlik mesleğine başlayan Kaymak, milliyetçi ve Atatürkçü eğilimlerinden dolayı müstemleke hükümetinin Maarif Dairesi’yle çelişkiye düşmekteydi. Kaymak, eğitim felsefesini şöyle anlatmaktadır: “Öğretmen olarak ilk görevimiz öğrencilere Atatürk’ü öğretmek, O’nun büyüklüğünü ve önemini anlatmaktı. Ben bu yolda büyük gayretler sarf ediyordum. Dolaysıyla davranışlarım İngiliz yöneticilerini rahatsız ediyordu.” İngiliz Sömürge hükümeti, Faiz Kaymak’ın etkisini büyük kasabalardan arındırmak için onu Sütlüce, İnönü ve Nergisli (eski isimleri İpsillat, Sinde ve Yenağra) gibi Mesarya köylerinde on iki yıl “sürgünde” öğretmenlik yapmaya zorladı. İkinci Dünya Savaşı’nın ortalarında on yedi yıl hizmetten sonra öğretmenlik görevinden istifa edip 1941 - 1954 yılları arasında neşriyata yeni başlamış Halkın Sesi gazetesinde uzmanlık alanı olan eğitim ve vakıflarla ilgili konularda makaleler yazmıştır. 1949 senesinde “Hükümet, Türk Cemaatine Karşı Ağır Mesuliyet Taşımaktadır” başlıklı sekiz bölümlük yazı dizisi toplumda büyük beğeniyle karşılanmıştır.

Faiz Kaymak, 1935 yılında kendisi gibi öğretmen olan, Mağusalı Fatma Tayyar ile evlenmiş ve 1936 yılında Ayhan Kaymak isimli bir oğlu olmuştur.

Siyasete Atılımı ve Liderlik Yılları: 1941 - 1957

KATAK…

Faiz Kaymak 1940’lı yıllarda Kıbrıslıtürk toplumunun ilk teşkilatlanma çabaları içinde aktif rol oynadı. Öncelikle Kıbrıslı Türklerin siyasi ve toplumsal haklarını korumak amacıyla oluşan KATAK’ın (Kıbrıs Adası Türk Azınlıklar Kurulu) sonra da Kıbrıs Milli Türk Halk Partisi’nin........

© Yeni Düzen