menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

Otoriter Devled ve Max Horkheimer

10 1
21.09.2025

“Kapitalizm haggında gonuşmag istemeyen gişi faşizm haggında da susmalıdır.”

Max Horkheimer

Otoriter devled, devled kapitalizmi, kapitalizm, faşizm gibi kavramları ikinci paylaşım savaşının içinde tartışan, devletin basgısıynan dovrudan hesablaşan eñ önemli düşürlerden bazıları Frankfurt Okulu’ndan çıgmışdır. İçinden geçdiyimiz krizi annamag, direniş methodlarını gelişdirmeg için Marxisd düşünürlerin geçmişde yazdığı metinlere geri dönmeg zorundayıg. Bu metinleri, içinden geçdiyimiz çağı yorumlamag ve bu metinnerin üzerine yenñi fikirler inşa edmeg içun gullanmalıyıg.

Özelliynan 21. yüzyılın diggad çeken Marxisd düşünürlerinden Avusturyalı sosyolog Christian Fuchs, Marxisd teoriden yararlanarag, geçdiyimiz bu dönemde ortaya çıkan yenñi üretim ilişgileri, yenñi sömürü biçimlerini incelemeşdir. Fuchs çog çalışgan bir akademisyendir. Çog sayıda makalesi, kitabı olmasının yanında, dünyadakı Marxisd akademisyennerin örgüdlenmesi ve üniversitelerde Marxisd tartışmaların tegrardan başlaması için da böyüg bir çaba sarfedmişdir.

Türkiye’nin sömürgesi olan Gıbrıs’ın kuzeyi ciddi bir dönüşüm içindedir. Türkiye’nin Gıbrıs’daki politikasını annamag için Marxsisd literatüre dönmemiz geregmegdedir. Türk Yerleşimci Kolonyalizminin inşa sürecini Marxsisd bir perspegdifden yorumlamamız ve Gıbrıs’ın özgürleşmesi için Marxsisd literatürü gullanarag, tahliller yapmamız elzemdir. Yenidüzen gazeddasında Türk Yerleşimci Kolonyalizmiynan ilgili yazdığım metinnerde bunu yabmaya çalışırım. Gıbrıslı aydınnar Gıbrıs’ın özgürleşmesi için Türk kapitalizmini tahlil edmeg zorundadır. Bütün sorunnarımızın çıkışı olarag, Erdoğan ve AKP sablantısından uzaglaşıb, Türkiye’deki kapitalizmin gelişimini annamalıyıg. Buraşdakı sömürge ilişgilernin inşa süreçleri Erdoğan ve AKP’den ötededir. Gıbrıs’ın kuzeynin geldiyi durum, Türk kapitalizminin geldiyi aşamanın sonucudur.

Türkiye’de devled kapitalizmi kurulum aşamasındadır. Türkiye neo-liberal politikalardan uzaglaşmış, devled kapitalizmine geçiş yabmışdır. Bu nogdada da devled kapitalizmini analiz edmeli bununla ilgili metinneri tartışmalıyıg. Frankfurt Okulu’nun önemli düşünürlerinden biri olan Max Horkheimer, 1940 yılında “Otoriter Devled” isimli makalesini galeme aldı. Bu makale kapitalizm ve otoriter devled arasındakı ilişgiyi analiz eden yedgin bir metindir.

Horkheimer, “The Jews and Europe” isimli makalesinde “Kapitalizm haggında gonuşmag istemeyen gişi faşizm haggında da susmalıdır” ifadesini gullanmışdır (Horkheimer 1939). Horkheimer’e göre faşizm kapitalizminan dovrudan ilişgi içindedir. Faşizmi annamag için kapitalizmin geçirdiyi evrimi tahlil edmeliyig. Kapitalizmin liberal evresi sona erdigden soğra, bir süre daha varlığını sürdürebilir. Faşisd evre ayni ekonomig eyilimler tarafından belirlenir (Horkheimer 1973, 15). Neo-liberal ekonominin sunduğu liberal deyerler, neo-liberalizmin içinde olduğu krizinan beraber ortadan galgar. Neo-liberalizm içinden geçdiyi krizi aşmag içinsa devled kapitalizmine geçmeg........

© Yeni Düzen