Türkçe’de aynı anlama gelen ve aynı anlamda kullanılan üç kelime var: Münevver, aydın ve entelektüel. Latince kökenli “intellectual” kelimesinden gelen “entelüktüel” kelimesinin neden tek “l” ile yazıldığına dâir “TDK öyle uygun gördü”den daha başka bir açıklama olmamasını bir kenara bırakalım. Bir sonraki TDK İmlâ Kılavuzu’nda çift “l” kullanılarak “entellektüel” olarak yazılabilir. Bu üç kelimenin birbirlerinin eş anlamlısı olduğu ön kabûlünden yola çıkarak ilerleyelim. “Münevver” kelimesini Medine şehrinin tam adı olan “Medine-yi Münevvere”den (aydınlanmış şehir) biliyoruz. Münevver kelimesinden gelen “münevver”, “nevra” ve “enver” kelimelerini isim olarak kullanıyoruz. Bu üç kavramın anahtar kelime olmasını “aydın kişi” üzerinden ele alalım. Aydın kişi, ideolojik bir kör olmadığı için aydındır. Körlüğe, karanlığa karşı olduğu için ona “aydın” denir.

Öncelikle aydın kişi, milletinin diline yâni kendi dilini, diğer bütün dillerden üstün görür ve o dile öncelik verir. Kendi dilini ikinci plâna itmez, hor ve aşağılık görmez. Kendi diliyle konuşur, kendi diliyle yazar ve okur. Kendi diliyle bilim yapar. Kendi diliyle ders anlatır. Belki beş, on tâne yabancı dil bilir ve bilmelidir ama o diller onun için her zaman “yabancı” dillerdir. Kendi dilince konuşurken araya yabancı dilden kelimeler sıkıştırmanın mârifet değil, aşağılık kompleksi olduğunu bilir.

Aydın kişi, kendi diline bu derece hassâsiyetle önem verdiği için, fikrini kabûl etsin ya da etmesin, o dilde eser veren yazarların eserlerini okur ve anlar. Aydın kişi, kendi târihini bilir ve eleştirir ama reddetmez, kendi târihine küfretmez. Kendi târihini ve edebiyatını bilmemeyi “entellik” zannetmez. Ozanını, şâirini, âşığını bilir; sevmese tanır. Aydın kişi, târihi bugünün afyonu olarak görmez. Bugünün sorumluluklarına kurtulmak için eski defterleri açarak teselli bulmaz.

Aydının kişinin mutlaka solcu olması gerekmez. Elbette bir dünya görüşü, siyâsî bir bakış açısı ve tercihi vardır. Dünya görüşü, ideolojik hâle gelip kendisine “deli gömleği” giydirmediği sürece aydın kişi; sağcı, solcu, muhafazakâr, ateist, dindar, seküler vs. olabilir. Düşüncelerinin esiri olup deli gömleği giyen kişi, akademik sıfatı, okuduğu kitap sayısı, şahsî kütüphanesinin büyüklüğü ne olursa olsun, aydın falan değildir. Tek kelimeyle “yobaz”dır. Ve yobaz, aydının yüz seksen derece tersidir. Merhum Edward Said, Entelektüel adlı eserinde aydın kişiyi “statükoyu........

© Yeni Birlik