“Lâfızperestlik nasıl bir hastalıktır; öyle de, sûret-perestlik ve üslûb-perestlik ve teşbih-perestlik ve hayal-perestlik ve kafiye-perestlik, şimdi filcümle, ileride ifrat ile, tam bir hastalık ve mânâyı kendine feda edecek derecede bir maraz olacaktır. Hattâ bir nükte-i zarâfet için veya káfiyenin hatırı için, çok edip, edepte edepsizlik etmeye şimdiden başlamışlardır.” (Sadece bu 3 kelimede […edepte edepsizlik etmeye…] kaç edebî sanat cem olmuş; erbâbı bilir.

Bu hatırlatmadan sonra, yazımızın asıl konusu olan “teşbih-i maklûb (ma‘kûs)” nedir?

“Teşbih-i maklub”u anlatabilmemiz için teşbih sanatı hakkında bilinenleri kısaca hatırlatalım:

Teşbih (benzetme ) Sanatı

Aralarında ilgi kurulan iki şeyden zayıfını güçlüsüne benzetme sanatıdır.

Teşbihin Unsurları

Bir teşbihte ilk ikisi asıl, diğer ikisi yardımcı olmak üzere 4 unsur (eleman, öğe) bulunur.

1.Benzeyen (b.) [Müşebbeh]

2. Kendisine (bir şey) benzetilen (k.b.b) [müşebbehün bih]

--------------

3. Benzetme edatı (b.e) [edât-ı teşbih]

4. Benzetme yönü (b.y) [vech-i şebeh]

Aslan misali cesur Mehmetcikler…. →Tam teşbih (4 elemanlı teşbih)

Aslan cesaretinde Mehmetçikler… → Nâkıs teşbih (3 elemanlı teşbih)

Aslan........

© Yeni Asya