Vefât yıldönümünde Mehmed Emin Resulzâde (6 Mart 1955) Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucusu "Yükselen Bayrak bir daha inmez"

HALİT KANAK

Bu sözler 28 Mayıs 1918’de kurulan bağımsız Türk Devleti Azerbaycan’ın ilk cumhurbaşkanı Mehmed Emin Resulzâde’ye ait.

Kurduğu Devlet; Rus, Ermeni ve İngilizler tarafından işgâl altındaydı ve Bakü’nün idâresi Stéphane Şaumyan’a teslim edilmişti.

Mehmed Emin Resulzâde yardım için bir heyet hazırlayarak İstanbul’a Müslümanların Hâlifesi Sultân Mehmed Reşâd’a gönderdi. Nağı Şeyhzamanlı başkanlığındaki heyeti dinleyen Sultân Reşâd derhal Başkomutan Vekili ve Harbiye Nâzırı Enver Paşa’yı çağırarak, Bakü’nün düşmandan temizlenmesi ve Cumhurbaşkanı Mehmed Emin Resulzâde’nin makâmına oturtulması direktifini verdi. “Emredersiniz Hünkârım” diyen Enver Paşa hemen harekete geçerek kardeşi Nuri Paşa’yı bu işle görevlendirdi ve kısa sürede kurulan Kafkas İslâm Ordusunun komutasını kendisine teslim etti.

Nuri Paşa 25 Mart’ta görev yerine doğru yola çıktıktan 27 gün sonra 22 Nisan 1918’de Enver Paşa’da Mehmed Emin Resulzâde başkanlığındaki Azerbaycan temsilcilerini Trabzon’da kabûl ederek stratejik planını paylaşır. (Enver Paşa bununla da kalmayacak Batum’un kurtuluşundan sonra Batum’a geçer bir cuma namazında halkla kucaklaşır.)

Nuri Paşa 25 Mayıs 1918’de Gence’ye gelerek sonradan Azerbaycan Cumhuriyeti’nin istihbaratından da sorumlu olacak olan Nağı Şeyhzamanlı’nın evine yerleşir. (Bizimde Gence’de başarılı Başkonsolosumuz Sayın Zeki Öztürk Beyefendinin candan ev sahipliği ve mihmandarlığında ziyaret ettiğimiz Nuri Paşa müzesi.)

Nuri Paşa, Nağı Bey’in evinde misafirken, o sıralarda 16 yaşında olan yeğeni ve meşhur edebiyatçı Selman Ahmedli, Nuri Paşa’yı görmeye geldi. Nuri Paşa ve ordusundan etkilenen Selman Ahmedli, bir şiir yazdı ve bu şiiri Nuri Paşa’nın huzurunda okudu. Nuri Paşa genç Selman’ı tebrik ederek onu alnından öptü.

“İstanbul’dan geldin Gence’ye doğru

Haydi, gâvurlara anlat bu zoru,

Gence’den Bakü’ye zaferdir yolu,

İleri, ileri er Paşam Nuru! (Nuri)….”

Üç beyit ve bir de nakarattan oluşan şiiri duyan Azerbaycan’ın ünlü bestekârı Fikret Emirov’un babası meşhûr müzisyen Meşedi Cemil bu şiiri besteledi. Marş şeklinde bestelenen bu şiir, koro tarafından, Gence’den Bakü’ye hareket etmek için hazırlanan olan askerlerin önünde okundu.

#Gence'de Türkiye- Azerbaycan kardeslik gecesi, Azerbaycan ilk ordu (Nuri Paşa ...Facebook · T.C. Gence Başkonsolosluğu

(Azerbaycan, Sovyet Rus’ya tarafından işgâle uğrayınca marş yasaklanır, söyleyene ağır cezalar uygulanır. Selman Ahmedli sürgün ve baskıları göze alarak marşı çocuklarına öğretir. Sovyetlerin dağılmasıyla 1991’de bağımsızlığına kavuşan Azerbaycan’da bir televizyon proğramına dâvet edilen Selman Ahmedli’nin oğlu Beşir Bey bu marşı canlı yayında okuyunca marş yeniden bayramlarda okunmaya başlar.)

Nuri Paşa buradan yola çıkmış, Göyçay, Salyan, Kürdemir ve Ağsu’dan düşmanı süpürmeye başlayarak Bakü Kapısına dayanmış ve bir bayram sabahı 15 Eylül’de Kurt Kapısından Bakü’ye coşkulu sevinç gösterileri arasında girerek Azerbaycan’ı baştan aşağı Rus-Ermeni ve İngilizlerden temizlemişti. (Böylece Enver Paşa’da söz verdiği gibi Sarıkamış’ın rövanşını Ruslardan almış oldu.)

Tezepîr Camii imamı Ahunt Ağa Alizâde’nin ricâsı üzerine büyük komutan Nuri Paşa kurtuluş hutbesini okumuştur. (Bu minber aynı camide ziyârete açıktır.)

Bakü Devlet Üniversitesinde tarihçi Prof. Anar İskenderli’nin dediği gibi "Kafkas İslam Ordusu Azerbaycan'a gelmeseydi 28 Mayıs 1918'de Tiflis'te ilan olunan bağımsızlık kâğıt üzerinde kalacaktı.”

Ülke işgâlden kurtulmuş Mehmed Emin Resulzâde de hükümet merkezini Bakü’ye taşıyarak görevine burada devam etmişti. Ancak “Devlet” kurmak kolay olmadığı gibi, onu yaşatmakta bedel ödemeyi gerektiriyordu. Bir süre sonra Komünist Rusya kurduğu Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğine, işgâl ederek topraklarına el koyduğu Azerbaycan’ı da kattı. Ancak unuttuğu bir şey vardı. Yükselen bayrak bir daha inmeyecekti.

Nitekim Sovyetler Birliğinin dağılmasıyla dost ve kardeş ülke can Azerbaycan’ın 18 Ekim 1991 tarihinde Âli Meclisin oy birliği ile aldığı bağımsızlık kararından sonra 7 Haziran 1992 yılında yapılan seçimlerde “Turan’ın yolu bağımsız Azerbaycan’dan geçer” diyen Ebulfeyz Elçibey ikinci Cumhurbaşkanı olmuş, onu Haydar Aliyev ile İlham Aliyev takip etmişti. Yâni yükselen bayrak inmemiş, ebediyete kadar yeniden dalgalanmaya devam edecekti.

RESÛLZÂDE’NİN HAYATI VE MÜCÂDELESİ

Mehmed Emin Resûlzâde Bakü’ye 18 km. mesâfede bulunan Novhanı köyünde 31 Ocak 1884 tarihinde Ziynet Hanımdan dünyaya geldi. Babası Hacı Molla Ali Ekber din âlimiydi. Mehmed Emin henüz küçük yaşlardan itibâren babasından aldığı dinî terbiyeyle yetişti. Arapça ve Farsça öğrendi.

Bu arada İsmail Gaspıralı; asil Türk Milleti için gece gündüz çalışarak ortaya koyduğu usûl-ü cedîd eğitim sistemini geliştirmiş, Türkçe okuma-yazma öğretiminin yanı sıra aritmetik, hat, Kur'an ve İslâm........

© Yeni Akit