Geçmiş zaman olur ki…

Ali Osman Aydın

Herkese hayırlı bayramlar…

Allah kestiğimiz kurbanları, ettiğimiz duaları kabul etsin. Sevdiklerimizle birlikte daha nice bayramlara kavuşmayı nasip etsin. Dileriz ki bu bayramların coşkusuna bir gün Gazze’nin, Filistin’in ve Doğu Türkistan’ın da katıldığı günler eklensin…

Böyle güzel bir günde gelin, ülkenin ve dünyanın sert gündeminden biraz uzaklaşalım.

Çünkü dini bayramlar, hazza ve bireyselliğe dayalı çağdaş değerlere karşı bir direniş alanı olarak kritik bir öneme sahiptir. Bu anlamda, dinin kimliğimiz ve kültürümüz üzerindeki etkisine dair daha fazla düşünmemiz gerekiyor.

Geçmişte bu konu üzerine düşünen pek çok Batılı aydın, yaptıkları seyahatlerde Osmanlı toplumunu gözlemlemiş, onu anlamaya çalışmışlardı.

Merhum İsmail Hami Danişmend, “Garp Kaynaklarına Göre Türk Seciye ve Ahlakı” adlı araştırma kitabında, Fransız seyyahların gözlemlerini derlemiştir. Kitap, birçok seyyahın Osmanlı toplumuna ilişkin çarpıcı gözlemlerini yansıtır. Seyahatnamelerin çoğu 18. ve 19. yüzyılda kaleme alınmıştır. Aradan çok uzun zaman geçmemiş olmasına rağmen yaşanan büyük değişim kolayca göze çarpar.

Şimdi bu kıymetli kitaptan bazı bölümlere birlikte göz atalım:

*

A. Brayer adında bir Fransız doktor, İstanbul’da yıllarca kalıp çok esaslı tetkiklerde bulunduktan sonra Neuf années à Constantinople adlı iki ciltlik bir eser yayınlamıştır. 1836’da Paris’te basılan bu eserin birinci cildinin 196-197. sayfalarında şu dikkat çekici satırlara yer verilir:

“Kur'an, daima kardeşçe geçinilmesini........

© Yeni Akit