Yürek yangını

ABDULLAH YILDIZ

Dersimiz “Hümeze” Sûresi. Sûre adını, ‘arkadan çekiştiren kimse’ manasındaki bukelimeden alır. Mekke’de inmiştir. Meali şöyledir:

“Rahmân Rahîm Allah’ın adıyla. 1- Arkadan çekiştirip duran ve ayıp-kusur arayanın vay haline! 2- O, malı toplayan ve onu sayıp durandır; 3- malının kendisini ebedî kılacağını sanmaktadır. 4- Hayır! Andolsun o, Hutame’ye atılacak. 5- Hutame’nin ne olduğunu bilir misin? 6- Allah’ın tutuşturulmuş ateşidir; 7- kalplerin üstüne çıkar. 8- O, onların üzerine kilitlenecektir; 9- Dikilmiş direklere bağlı olarak.”

Baştaki “veyl” kelimesi, ‘çetin azap, helâk, yok olma, rezil rüsvâ olma, cehennemde bir vadi, beddua’ anlamlarına gelir. “Vay haline” çevirisi, bunların tamamına işaret eder. ‘Birini arkasından çekiştirmek, kaş-göz, el-kol işaretleriyle onunla alay etmek, aşağılamak’ manalarına gelen ‘hemz’ kökünden türemiş bir sıfat olan “hümeze”; ‘insanları inceden inceye veya geriden geriye hafifseyerek ve alay ederek çekiştirmeyi, yermeyi, kınamayı, şeref ve haysiyetlerini yaralayıp incitmeyi alışkanlık haline getirip bunu çokça yapan ve bundan zevk alan kimse’ demektir. “Lümeze” ise herkesi ayıplamayı, kötülemeyi, birilerine ayıp ve eksiklik isnat ederek eğlenmeyi ve benzer davranışları arkadan değil, kişinin yüzüne karşı yapan kendini beğenmiş kimsedir; “hümeze” ile anlamdaş olarak da farklı olarak da kullanılır. Zemahşeri’ye göre, “hümeze”nin aslı ‘kırıcı’,........

© Yeni Akit