Yıldırım Koç yazdı…

Eski TKP’yi oluşturan unsurlardan Kurtuluş Savaşı döneminde İstanbul’da yaşayanlar Anadolu’daki mücadeleye önemli ve etkili bir destek verdi mi? Yoksa İstanbul’da (çoğunluğunu Ermeni, Rum ve Yahudi işçilerin oluşturduğu) işçi sınıfı içinde sosyalizm propagandası ve örgütlenmesi mi yapmaya çalıştı?

Eski TKP’nin Kurtuluş Savaşı yıllarında mücadeleye katkısına ilişkin bir iddia, İsmail Bilen’in teyzesinin oğlu olduğu belirtilen Baba Mehmet veya Hemşinli Mehmet veya Mehmet Aruz’un İstanbul’daki faaliyetlerine ilişkindir.

22 Ekim 1999 günü Bulgaristan’da Sofya’da pazar yerinde gezerken bir kitap sergisinde TKP Doğuşu, Kuruluşu, Gelişme Yolları kitabını gördüm ve 2 Leva’ya satın aldım. Yanılmıyorsam, 1961-1962 yıllarında basılmış. Kitap 2004 yılında Alev Yayınları tarafından S.Üstüngel (yani İsmail Bilen) imzasıyla Türkiye’de de yayımlandı.

Kitapta “Haliç kümesine, 1919’da Sovyet Rusyadan dönen 5-6 kişilik Bolşevikler grubu katıldı. Bolşeviklerin başında ‘Baba’ Mehmet vardı,” yazıyordu.

TKP İşçi Sesi örgütlenmesinin 1978 yılında yayımladığı İ.Bilen, Savaş Dolu Yıllar-1 kitabında da aşağıdaki bilgi yer alıyordu:

“İ.Bilen Yoldaş’ın komünist savaşçısı yolunu bulmasında, Türkiye Komünist Partisi’ne girmesinde öz teyzesinin oğlu Mehmet Aruz’un yardımı olmuştur. Aruz, Oktobr Devrimi’ne, iç savaşlara katılmıştı. Bolşevikler Partisi’ne girmişti. 1919’da, Mustafa Suphilerin İstanbul’a gönderdikleri büyükçe bir komünist grubun başındaydı. Salgıncılara karşı savaşta, ulusal bağımsızlık, kurtuluş savaşında bu grup önemli rol oynadı. Gene bu grup, daha çok İstanbul’da TKP’nin gelişmesine somut katkılarda bulundu. Aruz’un takma adı ‘Baba Mehmet”ti.” (İ.Bilen, Savaş Dolu Yıllar-1, İşçinin Sesi Dizisi No.6, R.Yörükoğlu’nun (Nihat Akseymen) önsözüyle, 1978, s.8)

Mete Tunçay da “Kurtuluş Savaşında Solcularla Mim-Mim’cilerin İlişkisi” yazısında (Milliyet Sanat Dergisi, Ocak 1978) Baba Mehmet’in durumunu ele aldı.

TÜSTAV tarafından 2004 yılında yayımlanan TKP MK Genel Sekreteri İsmail Bilen, Kısa Biyografi kitabında yukarıda aktarılan bölüm tekrarlanıyordu:

“İ.Bilen yoldaşın komünist savaşçısı yolunu bulmasında, Türkiye Komünist Partisi’ne girmesinde öz teyzesinin oğlu Mehmet Aruz’un yardımı olmuştur. Aruz, Oktobr Devrimi’ne, iç savaşlara katılmıştı. Bolşevikler partisine girmişti. 1919’da, Mustafa Suphilerin İstanbul’a gönderdikleri büyükçe bir komünist grubun başındaydı. Salgıncılara karşı savaşta, ulusal bağımsızlık, kurtuluş savaşında bu grup önemli rol oynadı.”

Erden Akbulut’un TKP MK Genel Sekreteri İsmail Bilen, Belgelerle Yaşam Öyküsü (Sosyal Tarih Yayınları, İstanbul, 2020) kitabında da, İsmail Bilen’in anlatımıyla aşağıdaki bilgi aktarılıyordu:

“Beni asıl Komünist Partisine çeken, ‘Komünist Baba Mehmet’ adıyla anılan ve benim akrabalarımdan olan biridir. ‘Baba Mehmet’ Rusya’da esarette bulunmuş, Büyük Oktyabr İnkılâbıyla inkılâp hareketine kar(ış)mış, bilahare Mustafa Suphi zamanında Türkiye’ye gönderilmiş........

© Veryansın TV