Prof. Dr. Semih Güneri yazdı…

“…Kenevirin kullanımı Türk-Altay kültür tarihinde

MÖ 4. binlere kadar uzanır…”

Ülkemizde üretimi resmi izinlere bağlı, türevleri kullanımı yasaklı maddeler arasında yer alan kenevir bitkisinin, eski Türk halklarının spiritüel inanışlarında dikkate değer bir yeri olduğunu herkes bilmez. Bugünkü yazımda bu konuya değineceğim.

‘Cannabis’ ana başlığı altında tanımlanan kenevir bitkisinin ‘Cannabis indica’, ‘Cannabis ruderalis’ gibi birkaç türü vardır. Bitki tohumları, ısıtılarak, yakılarak, kaynatılarak elde edilen duman/buhar solunduğunda insan beyninde psiko-aktif etkiler yaratan özelliklere sahiptir. Psiko-aktif bileşeni tetrahidrokanabinol seviyesinin en yüksek olduğu ‘Cannabis sativa’ diye anılan tür, doğrudan beyne nüfuz etmesiyle diğer cinslerinden ayrılır.

Kenevir bitkisinin ana yurdu Altaylar kültür coğrafyasıdır. Aslında bitkinin Tibet yüksek yaylasında evrimleştiğine dair araştırma sonuçlarına sahibiz. Buna rağmen Altay dağlarının yüksek yaylaları başta olmak üzere, Kafkasya’dan Ningxia (merkezî Çin)’ya uzanan geniş Türkistan coğrafyası bitkinin ana yurdu olarak kabul edilir. Kenevirin hem somut mevcudiyetine, hem de yağ, halat, giysi, kağıt üretimine dair en erken veriler gene başta yüksek Altaylar olmak üzere Türkistan topraklarında ortaya çıkmıştır. Bizim araştırmalarımıza göre, kenevirin aktif kullanımının tarihi Türkistan topraklarında altı bin yıl öncesine kadar gider.

Kenevir gibi keyif verici bitkilerin kullanımının Türk-Altay kültür tarihinde dolaylı bulgu­lara göre MÖ 4. binlere kadar uzandığını söylemek mümkün. Eneolitik Afanas’yev-Okunyev ortak kültüründe ve izleyen dönemde Okunyev kültürü evresinde tütsü kapları da bu iş için üretilen fonksiyonel objelerdi. Avuca sığacak boyut­larda yarım küresel bu kaplar içine bitki ya da tohumlar konuluyor, ısıtılıyor ve dumanı solunmak suretiyle kafa bulunuyordu. Okunyevliler farklı olarak kendi seramik tütsü kaplarını üretirlerken, içte ağız kenarına yakın yere bir cep yapıyorlardı. Detay tamamen Okunyev geleneklerine özgüdür. Bu cep, uyuşturucunun daha idare­li, belki de köz içinde birden parlamasın diye, kontrollü olarak kullanımı içindi.

“…Böylece Kam ısıtılan kazanın üzerinde oluşturulan çadırcığa başını sokacak,

çıkan dumandan en iyi şekilde yararlanacaktı …”

Yakın zamanda Çinli meslektaşlarımız, Doğu Türkistan’da Turpan’ın Jiayi nekropolünde radyo-karbon analizlerine göre MÖ 800-600’lere tarihlenen bir kum gömmede ahşap tabut içinde yaklaşık 35 yaşlarındaki bir erkek bireye ait bulgulara ulaş­tılar. Tek parça ağaç gövdesinden oyulma tabutun içinde bireyin sazdan yapılmış yastığının altında ve göğsünün üzerinde çaprazlama atılmış, boyları 100 cm civarında kenevir (Cannabis sativa) demetleri kökleriyle birlikte ele geç­miştir. Yerel ürünler olduğu anlaşılan kenevir bitkisi ve özellikle de tohumları Tarım havzasının Tunç Çağı kültürleri için tanıdık bir buluntu türüdür ve onun kullanım........

© Veryansın TV