Cem Gürdeniz yazdı…

Amerikan deniz gücü, Soğuk Savaş sonrası zafer sarhoşluğu, stratejik tembellik ve yanlış tehdit algısıyla hızla küçüldü. 1989’da 580 muharip ve yardımcı sınıf savaş gemisi olan ABD Donanması, rakipsiz kalınca kademeli bir şekilde küçüldü. Bugün toplamda 292 muharip ve yardımcı sınıf savaş gemisine sahipler. İkinci Dünya Savaşı bittiğinde 6000 gemiye sahip olan ABD’nin soğuk savaş başlangıcında gemi sayısı 1842 idi. Soğuk Savaşta bu kadar büyük bir donanmaya sahip olmasının temel nedeni Pax Americana ve dolar hakimiyetini dünyaya dayatma ihtiyacı içindi. Bu hedefi başarınca ve Sovyetler yenilip denizde rakipsiz kalınca Fukuyama’nın tarihin sonu tezi ile izah edilebilecek acelecilikle ‘’artık dolardan ve Amerikan tipi neoliberalizmden geri dönüş imkansızdır, değerlendirmesi ile askeri dayatmanın donanma bacağını küçültmeye karar verdiler. Amerikan istihbaratı her zamanki gibi yanlış değerlendirme ile Çin deniz gücünün 30 yıl içinde kendilerine rakip olabileceğini değerlendiremedi. 11 Eylül 2001 sonrası bütçe öncelikleri Terörle Küresel Savaş’a (GWOT) kayınca, donanma ihmal edildi. ABD bu süreçte büyük zaman ve kaynak kaybederken Çin bu zaman diliminde arayı çok açtı. Çin ve Rusya bu dönemde yani 2001-20017 arasında kabaca 16 yılı, denizden gelecek güçleri engelleyecek silah sistemlerine ve donanma unsurlarına aktardılar. ABD başını kuma gömerken Çin teknolojiye yatırım yaptı. 2017 yılında ABD ilk kez (GWOT) döneminin kapandığını ve Büyük Güçler Rekabeti (Great Powers Competition) döneminin başladığını ilan etti. 2019 yılında ABD Genelkurmay Başkanı Dunford Kongre’de bir konuşmasında şöyle söylemişti: ‘’2002 yılından sonra terörle savaşa 2 trilyonu Afganistan olmak üzere 6,4 trilyon USD harcadık…17 yıllık sürekli savaş, bütçemizi eritmekle kalmadı aynı zamanda rekabet avantajımızı eritti.’’ Diğer yandan Obama dönemindeki (2008-2016) büyük bütçe kesintileri de küçülmeyi hızlandırdı. 2020 sonrası Kongre yeni gemi inşa projelerine kaynak aktarıp yılda 10-15 yeni gemi inşasını onaylasa da endüstri bunun ancak yarısını üretebiliyor. Çin, ABD’nin 7 yılda ürettiğini 1 yılda yapabiliyor. Tersane altyapısı eski; bazı gemiler yıllarca onarım bekliyor. Planlı bakım kapasitesi yetersiz. Tomahawk, SM2/3, Patriot PAC, HIMARS, Javelin, Stinger gibi mühimmatların yenilenmesi yıllar alıyor; tedarik zinciri kırılgan. Çin ve Rusya’nın hipersonik füze ve insansız sistemleri karşısında savunmasız. 1920 tarihli Jones Act nedeniyle kabotaj ve gemi inşa geriledi; savaş halinde uzak bölgelerin lojistiği riskli. Kısacası ABD’nin deniz gücü, artan küresel rekabet ve çok cepheli krizler (Ukrayna, İran, Kızıldeniz, Tayvan) karşısında yetersiz kalıyor. Son 2 yıldır dünyanın en kritik düğüm noktalarından bisi olan Kızıl Denizile Arap denizini birbirine bağlayan Bab El Mendeb Boğazının Yemenli Husiler tarafından fiilen kontrol edilmesini dahi önleyemiyorlar. Ayrıca 2024 yılından itibaren Arktik Okyanusunda Rusya tarafından kontrol edilen Kuzey Deniz Rotasının yıl boyunca deniz ticaret trafiğine açılması ABD deniz üstünlüğüne büyük bir darbe olarak gerçekleşti. Bu kapsamda Çin’in denize çıkan kıta devleti olarak yükselişi ve Rusya ile iş birliği, Mahan’ın öngördüğü şekilde ABD’yi Pasifik’te stratejik bir sınavla karşı karşıya bırakıyor. Bu durum ABD’nin küresel liderliğinin gerilemesinin en somut göstergelerinden başat olanı. ABD, aynı anda hem Çin’i hem Rusya’yı denizden çevreleyecek güce sahip değil. Kenar kuşak stratejisi pratikte çökmüş durumda.

1945 sonrası oluşan deniz üstünlüğü özellikle Obama döneminde donanmanın küçülmesiyle gerilemeye başladı. Washington Consensus çerçevesinde küresel ticaretin �’u denizlerden geçerken ABD donanması, enerji akışını ve kritik deniz yollarını kontrol ederek tek kutuplu düzeni sürdürdü. Ancak bu “jeopolitik mafya düzeni” olarak tanımlanabilecek bir baskı sistemiydi. ABD 2001 sonrası giriştiği neocon savaşlar yüzünden ciddi borç stoku ile karşılaştı. Obama dönemi bu yükü hafifletmek için ciddi bütçe kesintileri yaptı. 2013 baharında 14 Trilyon dolar kamu borcuna (bugün 37 trilyon dolar) saplanan Amerikan ekonomisi, savunma bütçesine üst üste iki darbe vurdu. Cumhuriyetçilerin büyük muhalefetine rağmen 10 yıllık savunma bütçesinden 472 milyar dolar kesinti (defense cut) ve üstüne üstlük bu kesintiden kısa süre sonra on yıllık savunma bütçesinden ilave 472 milyar dolara el koymaya (sequestration) karar verildi. ABD’nin okyanus jandarmalığı rolünün küresel ticarete sağladığı istikrarın artık sarsıldığı, mevcut 296 savaş gemisinin Rusya ve Çin karşısında yetersiz kaldığı her ortamda belirtiliyor. ABD, terörle mücadeleye harcadığı trilyonlarca dolar yüzünden 20 yıl kaybetti, donanma ve gemi sayısında Çin’in gerisine düştü. ABD’de oynanan Asya-Pasifik merkezli harp oyunlarında ABD sürekli kaybediyor; Çin, yapay zekâ, hipersonik füzeler, uzay teknolojileri ve balistik füze kapasitesiyle üstünlük kuruyor. Bu çerçevede askeri güçlerin savaş zamanı başarılarının en iyi ölçüsü barış zamanında yapılan harp oyunlarıdır. ABD ve Çin arasında gelecekte yaşanacak askeri bir çatışmanın simülasyonu için bugüne kadar yapılan tüm çalışmalar, ABD’nin ciddi bir zafiyet içerisinde olduğunu ortaya çıkarıyor. Eski senatör McCain’in danışmanı C. Brose, ABD/Harvard Üniversitesi, Kennedy School, Belfer Center uzmanları Graham Allison ve Jonah Unterman tarafından 16 Aralık 2021’de yazılan ‘’21. Yüzyılın Büyük Askeri Rekabeti’’ başlıklı raporda şöyle söylemişti: ’Geçtiğimiz on yıl içinde Çin’e karşı uyguladığımız harp oyunlarında Amerika mükemmel bir sonuç elde etti. Her defasında kaybettik… Eski savunma planlama uzmanı David Ochmanek çok daha kaba bir dil kullanmış ve şöyle demişti: ‘Her defasında kıçımızın üstüne oturduk. Geçmiş Savunma Bakan Müsteşarı Work de aynı şekilde bir açıklamada bulunmuş: ‘Ne zaman bir tatbikat yapsak, kırmızı taraf (Çin) bizim daha baştan komuta ve kontrol sistemlerimizi yok ediyor ve biz de harp oyununu bırakıyorduk. Hep söylediğimiz şuydu: ‘Hadi yeniden başlayalım. Diğer yandan kırmızı tarafa da bu kadar da kötü olmayın’ diyorduk. David Ochmanek savaşın beş ayrı ortamında da çatışmaların başından itibaren çok sayıda asker, silah ve malzeme kaybettikleri söyleyerek şöyle devam ediyor: ‘’Okinawa ve Guam üslerimiz ile satıhtaki gemilerimiz ve uçaklarımız başından itibaren hassas mühimmatla imha ediliyor; benzer şekilde başlangıçtan itibaren Amerikan savaş gücünü yönetecek komuta ve kontrol sistemleri siber ataklarla kör ediliyor, dolayısı ile cephedeki Amerikan kuvvetleri kör sağır ve dilsiz kalıyordu.’’ C. Brose şöyle diyor: ‘’Tayvan üzerinde bir savaş günler ve hatta saatler içerisinde kaybedilebilir ve böyle bir savaşı planlamak ve savaş konuşlanmasını gerçekleştirmek Pasifik’teki mesafeler göz önüne alındığında Amerika için haftalar ve hatta aylar sürer.’’

ABD, 1981’de gemi inşa sübvansiyonlarını........

© Veryansın TV