Hindistan, Pakistan ve Bangladeş gibi ülkelerde yollar rikşa ve tuktukların tahakkümü altında. Yıl 1921... Cihan Harbi’ni müteakip Hiroşimalı iş adamı Shinpachi Umizuka iflasın eşiğindeki Ticaret Odasını eski faal günlerine döndürmeye çabalar. Şehrin müteşebbislerini toplar “Arkadaşlar böyleyken böyle” der ve tesirli bir nutuk atar. O gün “Toyo Cork Kogyo” şirketini kurarlar. Umumiyetle mekanikçidirler, ucundan kenarından imalata hazırlanırlar. Bir süre sonra şirketin yönetimine gelen Jujiro Matsuda “Bir motosikletin nasıl yapıldığını biliyoruz” der, “Bir de kutu takalım, vatandaşı kamyonlandıralım!” Basitten başlar, gider DKW’den üçtekerli iş bisikleti alırlar, İngiliz motor ve Alman şanzımanla donatırlar. Bu şirin kargo motorunun adını “Mazda Go” koyarlar.

Alet pratiktir, kıvraktır, hızlıdır kendi çapında. Sağlamdır da, yarım ton yüke aldırmaz. Üç ileri bir geri vitesi ile nefes aldırır küçük esnafa. Bunları Mitsubishi bayileri aracılığıyla satar, hem yurt içi, hem de yurt dışında müşteri tutarlar. Fabrika kuytudadır, Hiroşima atom bombası ile vurulduğunda pek hasar almaz, muvakkaten hastane olur hatta.

ÇIKMADIK CANDAN

Elemanlardan 200’ü saldırıda ölse de Mazda yaşar. Savaş sonrası “K 360” modeli ile tekrar düşer yollara. Bu bildiğiniz triportördür, işten yükten korkmaz. Çok tutulur, Dahiatsu da bigâne kalmaz “Migdet” (Cüce) ile girer topa, Endonezyalılar ise şirin, sevimli “Bemo” üretimine başlar. 1950’de piyasaya sunulan Mazda T2000’ler ise 2 bin cc 81 BG’lik motoru ile 2 ton yükü ezilmeden taşır, dengesi ve frenleri güven verir, direksiyon simidi ve kıvrak manevrası ile öne çıkar. Şık kabini, kafalıklı koltukları, ısıtma ve havalandırma tertibatı ile otomobilleri aratmaz.

Titremeden inlemeden 60 mil (96,5 km/sa.) sürat yapar, fiyatı günümüz parası ile 2.300 dolar. Peki niye üçteker? Çünkü kamyon gibi kullanıp bisiklet gibi gösterme şansınız vardır. Tabi olduğu vergi dilimi yokla var arasında. Müşteri memnuniyeti yüksek olsa da Mazda 1974’te imalatı durdurur ve dört tekere geçer ani bir kararla. Tercihini dizel minibüsler, panelvanlar, lüks otomobiller ve konforlu otobüslerden yana yapar. Bir de RX serisi tabii. Almanların oturtamadığı Wankel motoru spor serilerde kullanacak, yeni bir çığır açacaklardır otomobil dünyasında.

Nitekim RX8’e kadar 8 model çıkar. Dönen rotorlu motorlar akla ziyandır, 800 cc’lik........

© Türkiye